بررسي اثر تنش خشكي بر عملكرد و اجزاي عملكرد و محتوي يون ها درگياه جو بدون پوشينه (Hordeum sativum L.)

Effect of drought and salt stresses on yield, yield components, and ion content, of hull-less barley (Hordeum sativum L

در بيشتر مناطق ايران رشد و عملكرد غلات به دليل خشكي كاهش پيدا مي كند. يكي از گياهان مناسب براي چنين شرايطي گياه جو معمولي و بدون پوشينه است. چهار ژنوتيپ جو بدون پوشينه (UH3، U46M، EHM81-12 و CM67) در ايستگاه تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامي واحد اقليد به مدت دو سال (1384 و 1383) در دو آزمايش جداگانه براي بررسي ميزان تحمل آن ها به خشكي مورد بررسي قرار گرفتند در آزمايش تنش خشكي چهار تيمار شامل آبياري پس از رسيدن پتانسيل آب خاك به bar0/5 -(شاهد)، آبياري پس پتانسيل 1/5- بار ، 3- و 5- بار به كار برده شدند . تيمارهاي آزمايش به صورت اسپليت پلات با طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار اعمال شدند. تيمارهاي خشكي در كرت هاي اصلي و ارقام در كرت هاي فرعي قرار گرفتند . فاكتورهاي مورد اندازه گيري عبارت بودند از عملكرد، اجزاي عملكرد و محتوي يوني ساقه. نتايج آزمايش نشان داد كه تعداد دانه و سنبله درگياه كاهش معني داري در شرايط تنش داشتند و وزن دانه و حساسيت كمتري داشت. عملكرد دانه و بيولوژيك نيز در شرايط تنش كاهش نشان دادند و دربين ژنوتيپ ها رقم UH3 كمترين و رقم GM67 بيشترين مقدار عملكرد دانه و بيولوژيك را نشان دادند. تفاوت مقدار عملكرد بيولوژيك به تعداد پنجه و سنبله در گياه و كاهش سطح برگ و ارتفاع مرتبط بود. كاهش عملكرد دانه به تعداد سنبله كمتر در گياه و تعداد دانه در سنبله كمتر ربط داشت. پروتئين دانه در شرايط تنش خشكي افزايش يافت. تنش، ميزان سديم و كلر برگ را افزايش داد ولي مقدار NO3، NH4، Ca،P ،K وMg كاهش يافت. دركل رقمUH3 كمترين و رقم CM67 بيشترين مقدار عملكرد را داشتند.

Drought cause yield loses in cereals in most regions Iran. Barley and hull-less barley are the most suitable cereal crops for such situation. Four hull-less barley genotypes (UH3, U46M, EHM81-12 and CM67) were grown in research station of Eqlid azad university in two different experiments for drought stress study in, 2005- 2006 .In drought based study, four irrigation methods including irrigating after the reaching soil water potential to -0.5, bar (control), 1.5 bar, -3 and -5 bar were used.The experimental design was split plot based on randomized complete block design with three replications in which the drought treatments were arranged in main plots and genotypes in subplots.The determined parameters were yield, it's components and ion content in shoots.The results revealed that the number of spike and grain per plot were reduced significantly by stress and grain weight was less sensitive to that.The biological and grain yields were decreased by stress. Among the genotypes, UH3 and CM67 had the lowest and highest grain and biological yield, respectively. The biological yield differences was related to low plant height, leaves and area tillers and the grain yield differences were caused by reduction in ear per plant and grain per ear.The grain protein content was influenced by drought stress. Drought stress decreased ion content except Na and Cl. The LAR value was first decreased by stress treatments but showed an increase at high stress levels. In general, UH3 genotype showed lowest yield and yield components, stress tolerance index, photosynthesis, growth and ion content and CM67 was vise versa.