اثر متقابل رژيم‌هاي آبياري و منابع مختلف نيتروژن بر عملكرد و كارايي مصرف آب در گندم

Interaction of Irrigation Regimes and Nitrogen Sources on Grain Yield and Water Use Efficiency of Wheat

امروزه با افزايش روزافزون جمعيت و نياز به غذا و محدوديت منابع آب، افزايش عملكرد در واحد حجم آب مصرفي اهميت يافته است. براي تعيين نياز آبي محصول گندم و اثر متقابل آن با نيتروژن روي كارايي مصرف آب، تحقيقي در قالب طرح فاكتوريل با طرح پايۀ‌ بلوك‌هاي كامل تصادفي و با چهار تكرار از سال 79- 1376 در دشت تبريز به اجراء درآمد. آبياري‌ها از تيمار I1 تا I4 به‌ترتيب زماني كه نسبت عمق آب آبياري به تبخير انباشته از تشت كلاس A به 0.4, 0.6, 0.8 و 1 مي‌رسيد، انجام مي‌گرفت. نيتروژن به مقدار 140 كيلوگرم در هكتار در تيمارهاي N1 تا N3 به ترتيب از منابع كودي سولفات آمونيم، اوره و نيترات آمونيم مصرف گرديد. نتايج به دست آمده نشان داد كه اختلاف عملكرد بيولوژيك و دانه بين تيمار I1 و بقيۀ تيمارها از نظر آماري معني‌دار بود ولي بين تيمارهاي ديگر اختلاف معني‌داري وجود نداشت. تيمار I1 با 1/89 كيلوگرم بر متر مكعب بيشترين و تيمار I4 با 1/09 كيلوگرم بر متر مكعب، كمترين كارايي مصرف آب را به خود اختصاص دادند. متوسط سه سالۀ حجم كل آب مصرف شده در طول دورۀ رشد (آبياري و بارندگي) از تيمار I1 تا I4 به ترتيب برابر 4556، 5776، 6685 و 7713 مترمكعب در هكتار اندازه‌گيري شد. از نظر وزن هزاردانه، شاخص برداشت و درصد پروتئين دانه‌ها اختلاف بين تيمارهاي آبياري معني‌دار نبود. تأثير تيمارهاي كودي تنها بر وزن هزاردانه معني‌دار بوده و بر ديگر اجزاي ‌عملكرد تأثير معني‌داري نشان ندادند. منبع كودي نيترات آمونيم با 41/91 گرم بيشترين و اوره با 41/03 گرم كمترين وزن هزاردانه را داشتند.

Nowadays increase of population and need for food and limitation of water resources have caused that the worth of this vital liquid to be cleared up more than ever. A field experiment was conducted at Tabriz plain during 1997-2000 to determination the water requirement of wheat and interaction between applied water and sources of N fertilizer on water use efficiency (WUE). The experiment was carried out in factorial randomized complete block design with 4 irrigation levels (I1 to I4) based on Irrigation Depth per Cumulative Pan Evaporation (ID: CPE) ratios of 0.4, 0.6, 0.8 and 1.0 in combination with 3 sources of N (N1 to N3) comprising ammonium sulfate, urea and ammonium nitrate and with 4 replications. Results indicated that there was significant difference between I1 and other treatments on both biomass and grain yield, but there was no difference between I2, I3 and I4. WUE was different between treatments significantly. Treatment I1 producing 1.89 kgmand treatment I4 with 1.09 kgmhad maximum and minimum WUE respectively. Mean consumed water in 3 years (irrigation plus rainfall) for I1 to I4 was calculated to be 4556, 5776, 6685 and 7713 m3ha-1 respectively. There were no significant differences between treatments in 1000 kernel weight, harvest index (HI) and protein content of seeds. Sources of N had no significant effect on WUE and yield component except 1000 kernel weight. Interaction of irrigation levels and N sources concerning yield components and WUE was not significant.