ديباچه‌نويسي متون تاريخي افشاريه؛ تداوم و تحول در يك سنت تاريخي

The prefaces of Afsharid Historical Texts; Continuity and Transition in Iranian Historiography

ديباچه‌نويسي سنتي ديرپا و با ثبات در سير تاريخ‌نگاري ايران از قرن چهارم هجري به بعد است كه تا زمان حال تداوم يافته است.اين وجه از تاريخ‌نويسي، از بدو پيدايش تا شكل‌گيري تاريخ‌نويسي جديد در ايران (در دوره مشروطه) از نظر ساختار شكلي، عناصر و قالب‌هاي نسبتاً ثابتي داشته است، اما با توجه به تحولات تاريخي و ويژگي‌ سياسي هر دوره و نوع رابطه‌ي مورخ با قدرت سياسي، هر ديباچه از نظر ساختار مفهومي و مضموني ويژگي‌هاي نسبتاً منحصر به فردي دارد كه آن را از ديباچه‌هاي متون ديگر متفاوت مي‌سازند.هدف اصلي پژوهش حاضر بررسي ويژگي‌هاي ساختاري و محتوايي ديباچه‌هاي متون تاريخي دوره‌ي افشاريه و تجزيه و تحليل ميزان شباهت‌ها و شيوه‌هاي الگوبرداري اين ديباچه‌ها از منابع پيشين است.بررسي موردي ديباچه‌هاي اين دوره و تجزيه و تحليل آن‌ها نشان مي‌‌دهد كه گرچه اين ديباچه‌ از نظر قالب و ساختار شكلي در مواردي از نظر محتوايي و مضموني، در تداوم سنت ديباچه‌نويسي متون متقدم قرار مي‌گيرند، اما مورخان اين دوره ضمن استفاده از دستاوردهاي اين ميراث و گرته‌برداري از آن‌ها، توانسته‌اند وجوه متفاوتي به شيوه‌ها و الگوهاي رايج ديباچه‌نويسي، به ويژه از نظر محتوايي و مضموني اضافه كنند.

Preface writing is an old and the constant tradition in Iranian historiography that has been continued from 11th century to the present time. Although this part of historiography relatively has constant elements and templates by external structures from its existence to the formation of Iranian modern historiography (the Constitutional Revolution-1906), but according to historical and political characters of the period and the historian's relationship with political power, each preface has unique features from the viewpoint of concept and content which makes it different from other prefaces. The main problem of this study is review of the content and structural features of the prefaces of Afsharid historical texts and analyzing of their similarities and methods of modeling on previous texts. The results of this case study research shows that although the prefaces of Afsharid’s historical texts in many cases have modeled and simulated their structure, and sometimes contents from previous texts, but their authors have been able to augmentation some aspects to common patterns of preface writing, especially from the perspective of content and concept.