پيوندهاي گفتمان‌هاي ملي‌گرايي و حقوق شهروندي در عصر قاجار

The Relations of Nationalistic Discourses and the Civil Rights in Gajar Era

انديشه‌ي ناسيوناليسم يا ملي‌گرايي و مفهوم حقوق شهروندي از مفاهيم و مباني انديشه‌ي تجدد به شمار مي‌آيند.پيدايش اين دو گفتمان در اروپا تحت تأثير زمينه‌هاي ذهني، تحولات سياسي و اجتماعي و انقلاب‌هاي دموكراتيك به ويژه انقلاب كبير فرانسه بوده است.در ايران عصر قاجاريه به دنبال رشد انديشه‌هاي نوخواهانه، مجالي نيز براي طرح مفاهيم جديد حقوقي از جمله مفهوم حقوق شهروندي فراهم شد.بررسي آثار انديشه‌گران و نوخواهان دوره‌ي قاجار نشان مي‌دهد گفتمان ملي‌گرايي بستر مناسبي براي طرح مفهوم نوپاي حقوق شهروند در آن روزگار بوده است.مقاله‌ي حاضر با هدف بررسي تأثير انديشه‌ي ملي‌گرايي در طرح و رواج گفتمان حقوق شهروندي در عصر قاجار نگاشته شده است.مهم‌ترين رهيافت مقاله اين است كه گفتمان وطن‌مدار علاوه بر برانگيختن احساسات وطن‌دوستانه، مدخل مناسبي براي طرح حقو شهروندي و دگرگوني روابط دولت و ملت شد.

Nationalism and civil rights concepts are among the principles of modernism. Their emergence in Europe has been affected by intellectual backgrounds, social and political changes, and democratic revolutions, especially of the Great French Revolution. An opportunity was provided to present such new legal concepts as that of the civil rights following the modern thought development inQajar Iran. The study of the works of Qajar intellectuals and modernists shows that the nationalist discourse has been a proper context to present the emerging civil rights concept at the time. The present paper aims to investigate the effects of the nationalist thought on civil rights introduction and prevalence in the Qajar era, and sets as its approach the fact that the patriotic discourse came to be an appropriate tool for civil rights introduction and government-nation relationship change as well as stirring patriotic feelings.