ارتقاء ايستادگي و رواندرستي رانندگان اتوبوس: مطالعه اثربخشي مقدماتي

Enhancement of hardiness and psychological well-being in a sample of bus drivers: a primary efficacy study

ايستادگي با سلامت رواني و رواندرستي رابطه مستقيم دارد و به عنوان يك منبع مقاومت دروني، تاثيرات منفي تنيدگي را كم مي كند و از بروز اختلال هاي جسماني و رواني پيش گيري به عمل مي آورد. رواندرستي با سلامت بهتر، افزايش رضايت شغلي و كاهش غيبت از كار به طور مستقيم رابطه دارد. هدف از پژوهش حاضر، ارتقاء ايستادگي و رواندرستي در رانندگان اتوبوس شركت واحد اتوبوسراني شهر تهران بود. روش پژوهش از نوع شبه آزمايشي با طرح پيش آزمون- پس آزمون تك گروهي بود. به منظور انجام پژوهش، تعداد 204 نفر از رانندگان شركت واحد اتوبوسراني شهر تهران كه براي شركت در يك دوره آموزشي مداخلات رواني- اجتماعي رانندگان توسط اين شركت معرفي شده بودند، ابتدا به روش نمونه گيري در دسترس انتخاب و سپس به صورت تصادفي در ده گروه تقسيم شدند و آموزش هاي مديريت خشم، رانندگي انتقام جويانه، ارتباط موثر و مديريت تنيدگي را دريافت كردند. ابزار به كار برده شده شامل سياهه سلامت روان MHI-28 و مقياس ايستادگي بود. براي جمع آوري داده ها از شركت كنندگان خواسته شد در دو مرحله پيش و پس آزمون به ابزارهاي پژوهش پاسخ دهند. داده ها با استفاده از آزمون تحليل واريانس چندمتغيري با طرح اندازه گيري هاي مكرر و آزمون t همبسته تحليل شدند. نتايج حاصل از داده هاي مقياس سلامت روان (با دو خرده مقياس) نشان داد، ميانگين هاي دو مرحله پيش آزمون و پس آزمون تفاوت معناداري دارند (P<0.003، F=6.22). اين يافته حاكي از اثربخش بودن دوره آموزشي مداخلات رواني- اجتماعي رانندگان دارد كه ميزان اثربخشي اين دوره بر مولفه درماندگي روانشناختي بيشتر از مولفه رواندرستي بوده است. به عبارتي ديگر، دوره آموزشي مذكور توانسته است بيشتر موجب كاهش درماندگي روانشناختي شود تا اين كه بتواند موجب ارتقاء رواندرستي گردد. ديگر يافته حاصل از آزمون t مربوط به سياهه ايستادگي، نشان داد ميانگين مراحل پيش آزمون و پس آزمون تفاوت معناداري از هم ندارند (P>0.005، t= -1.48). به عبارتي ديگر، دوره آموزشي مداخلات رواني- اجتماعي رانندگان نتوانسته است بر ارتقاء مولفه ايستادگي تاثير داشته باشد.

There are a direct correlation among psychological hardiness، mental health and psychological well-being. It is an internal resistance source that reduce the negative stresses and prevent outbreak of Physical and mental disorders. Also، psychological well-being is associated directly with better health، the increase of job satisfaction and the decrease of absence from work. The aim of this study was to promote psychological hardiness and psychological well-being of bus drivers in the city of Tehran. The research method was quasi-experimental with pretest-posttest control group design. In order to carry out this research، 204 bus drivers of the buses company in Tehran who were introduced by this company to participate in a training course، were selected according to the convenience sampling procedure، and were then randomly assigned to ten groups who received the trainings of anger and driving management، effective communication، and stress management. The instruments were Mental Health Inventory- 28 and Hardiness Inventory. In order to collect the data، the participants were asked to answer the questionnaires during pre and post-test stages. The data were analysed by multivariate analysis of variance with repeated measures design and dependent t-test. The results of two subscales of mental health showed significant differences between the means of pretest and posttest scores (P<0.003، F=6.22). It means that the training course has been effective in the area of psychological distress more than psychological well-being. In other words، this training course could reduce psychological distress more than enhancing psychological well-being. Another finding of t-test procedure regarding psychological hardiness scale showed that the means of pretest and posttest scores were not significantly different (P>0.005، t= -1.48). In other words، the training course could not be effective on the promotion of psychological hardiness.