علل و عوامل بيداري اسلامي در خاورميانه و شمال آفريقا (مطالعه ي موردي تونس، مصر، ليبي و يمن)

عوامل موثر بر تحولات اخير خاورميانه را مي توان از زواياي متعددي مورد توجه قرار داد؛ به صورتي كه مي توان به عوامل ساختاري جهاني در چارچوب فشارهاي بين المللي براي همسان سازي اين كشورها و نقش انقلاب اسلامي به متغيرهاي داخلي در چارچوب شكاف ها و اختلافات جمعيتي، قومي و مذهبي توجه داشت. در اين پژوهش سعي مي شود تا متغيرهاي فوق در كشورهاي تونس، مصر، ليبي و يمن مورد توجه قرار گيرد. در واقع، اين مقاله در پي پاسخگويي به اين سوال است كه مهم ترين متغيرهاي تاثيرگذار بر تحولات خاورميانه و شمال آفريقا كدامند؟ پژوهش حاضر تلاش مي كند تا در چارچوب يكي از رهيافت هاي نظري چندعاملي انقلاب، به تبيين روشمند علل و عوامل اين تحولات بپردازند. پاسخ موقت به اين سوال به عنوان فرضيه آن است كه مهم ترين عوامل تاثيرگذار بر تحولات خاورميانه و شمال آفريقا متغيرهاي ملي شامل توسعه ي وابسته، دولت سركوبگر و شخصي، زوال اقتصادي، شكاف اقتصادي، شكاف مذهبي و قومي و شكاف سني و جنسي و متغيرهاي بين المللي شامل نفوذپذيري در برابر تبليغات رسانه اي، نقش سازمان ملل متحد و ايالات متحده آمريكا در فرايند افزايش فشار و تاثيرپذيري از انقلاب اسلامي هستند.