چكيده فارسي :
زمينه و هدف: حلزون هاي آب شيرين به‌عنوان ميزبان هاي واسط مهم در چرخه زندگي ترماتودها و برخي نماتودها نقش دارند. از اين رو، اين موجودات داراي اهميت پزشكي و دامپزشكي هستند. در ايران مطالعات زيادي در خصوص حلزون هاي آب شيرين و آلودگي هاي انگلي آنها انجام شده است، ولي يك مرجع معتبر و مدوّن در اين ارتباط وجود ندارد. بنابراين ضروري به نظر رسيد تا مروري بر مطالعات موجود در زمينه حلزون هاي آب شيرين، به ويژه آلودگي هاي انگلي آنها، صورت بگيرد.
مواد و روش ها: بر اساس قواعد مطالعات مروري سيستماتيك، براي اين مطالعه تمام اسناد مرتبط با مطالعات حلزون شناسي ازجمله مقالات چاپ شده در مجلات، مقالات ارائه شده در همايش ها، پايان نامه ها و طرح هاي تحقيقاتي انجام گرفته در ايران صرفاً از پايگاه هاي اطلاعاتي همچون Scopus ,Science Direct ,PubMed ,Google Scholar ,SID ,Iran Doc و Magiran با كليدواژه هاي اختصاصي جمع آوري شدند. اسناد غيرمرتبط حذف شده و اسناد مرتبط با مطالعه حاضر انتخاب شده و اطلاعات موردنياز از آنها استخراج شد.
يافته ها: در گام اول اين مطالعه، در مجموع 220 سند مرتبط با اهداف مطالعاتي مختلف در زمينه حلزون شناسي به دست آمد. پس از غربالگري اين اسناد، نهايتاً 31 مقاله و 3 پايان نامه كه به لحاظ محتوايي در چارچوب مطالعه حاضر قرار گرفتند، براي بررسي نهايي به منظور استخراج اطلاعات مورد نظر انتخاب شدند. يافته هاي اين مطالعه نشان دادند مطالعات حلزون شناسي صرفاً در 10 استان انجام گرفته اند. از نظر تنوع گونه اي، تا به حال 41 گونه متعلق به 22 جنس از حلزون هاي آب شيرين در ايران شناسايي شده‌اند كه بيشترين گونه شناسايي شده مربوط به جنس ليمنه آ با 7 گونه و در مراتب بعدي مربوط به جنس هاي ملانوپسيس و بي تينيا هر كدام با 4 گونه و جنس پلانوربيس با 3 گونه بودند. بيشتر مطالعات، هم در تعيين تنوع گونه اي حلزون هاي آب شيرين ايران و هم در شناسايي عوامل و نيز تعيين شيوع آلودگي هاي انگلي آنها، بر اساس روش ميكروسكوپي انجام شده اند. دامنه ميزان شيوع آلودگي در بين حلزون هاي آب شيرين از 0/33% تا 74/56% مشاهده شد. بيشترين ميزان شيوع آلودگي مربوط به آلودگي گونه ليمنه آ اوريكولاريا با اكينوستوم‌سركر و فوركوسركر در استان آذربايجان غربي و كمترين ميزان شيوع آلودگي مربوط به آلودگي گونه هاي ليمنه آ، پالوستريس و فايزا با عوامل درماتيت سركري در استان مازندران بود.
نتيجه گيري: از نظر تنوع، گونه هاي حلزون هاي آب شيرين در ايران بيشتر است و تصور مي شود گونه هاي ناشناخته زيادي همچنان وجود دارند. بيشتر مناطق ايران از نظر بررسي حلزون شناسي دست نخورده است و بايد در اين مناطق بررسي هاي بيشتري صورت گيرد. آلودگي هاي انگلي عمدتاً تا سطح خانواده و جنس گزارش شده اند و بايستي با به كارگيري روش هاي دقيق تر، اين تشخيص تا سطح گونه پيشرفت كند.
چكيده لاتين :
Background and Objectives: Freshwater snails play the role of the main intermediate host in the life cycles of trematodes and some nematodes. Therefore, they are of medical and veterinary importance. In Iran, a lot of studies have been conducted on freshwater snails and their parasitic infections. Furthermore, there is no reliable and compiled reference associated with malacology studies. So, it seemed necessary for a review work on the basis of available documents pertaining to Iranian freshwater snails and their parasitic infections to be carried out.
Materials and Methods: For this purpose, based on the systematic review studies, all studied documents on malacology fields including journal published articles, congress articles, theses, and conducted research projects in Iran were collected from the trusty databases such as Scopus, Science Direct, PubMed, Google Scholar, SID, Iran Doc, and Magiran by using specific key words. Afterward, the unrelated documents were removed, whereas the respective ones were selected and the required information was extracted from them.
Findings: At the first stage of the study, a total of 220 documents with various study fields on malacology were collected. After screening the collected documents, overall, 31 published articles and 3 theses considered to be parallel to our work, were selected in order to analyze. The results indicated that the malacology studies have been only implemented in 10 provinces of Iran. In view of the diversity specification, so far, 41 species belonging to 22 genera of freshwater snails have been identified in Iran. The most identified species pertained to Lymana (7 species), Bithinia (4 species), Melanopsis (4 species), and Planorbis (3 species), respectively. The most studies, whether for determining the Iranian freshwater snail species diversity or identifying the parasitic agents as well as deterimining the prevalence rate of parasitic infections, were on microscopic basis. The prevalence rate of parasitic infections between the snails varied in the range from 0.33% to 74.56%. The highest infection rate was related to Lymnaea auricularia snails with Ecinostomcercaria and Furcocercaria from West Azerbaijan province, whereas the lowest infection rate was related to the species of Lymnaea, Planorbis and Physa with the Cercarial Dermatitis agents from Mazandaran province.
Conclusion: In terms of diversity, the species of freshwater snails are rich in Iran and it is supposed that there are yet numerous unknown species. Most parts of Iran are intact due to no malacology studies. So, more studies must be implemented over there. Mainly, parasitic infections have been reported on family and genus levels. It is essential to identify the parasites on species levels by using more exact methods.
