اثرات پارامترهاي بزرگ‌ مقياس حوضه آبريز بر رودخانه سيمينه‌رود

Impacts of Macro-Scale Parameters on Siminehrood River Basin

در اين پژوهش ميزان اثر و همبستگي كمي پارامترهاي بزرگ‌مقياس (كاربري اراضي، تراكم جمعيت، ساختار زمين‌شناسي و فرسايش) به عنوان شاخص‌‌هاي جغرافيايي بزرگ‌مقياس مورد توجه و بررسي قرار گرفته است. روند تغييرات متغير‌هاي كيفي رودخانه به عنوان متغيرهاي كوچك‌مقياس و ميزان تاثير شاخص‌هاي بزرگ‌مقياس در اين تحقيق توسط آزمون‌هاي آماري چند متغيره كنترل و بررسي شده است. آمار كيفي رودخانه سيمينه‌رود به عنوان مطالعه موردي مورد استفاده قرار گرفته است. داده‌هاي كيفي سه فصل بهار 1387، پاييز 1387، بهار 1388 شامل متغيرهاي NSF و تعدادي ديگر از متغيرهاي كيفي مهم درحوضه مورد تحليل قرار گرفته است. فرايندهاي نرمال‌سازي و متناظر‌سازي كمي و كيفي داده‌هاي جغرافيايي، داده‌هاي سطحي و متغير‌هاي كيفي آب به عنوان اولين گام براي شروع تحليل‌ها در نظر گرفته شد. نتايج ارتباط مستقيم و موثر پارامترهاي بزرگ‌مقياس بر متغير‌هاي كيفي آب را نشان داد. متغيرهاي بزرگ‌مقياس زراعت‌ديم و زراعت‌آبي با متغيرهاي كوچك‌مقياس (PO4، TDS، TUR) و همچنين متغيرهاي كاربري شهر و فرسايش سطح يك با متغيرهاي BOD5 (BOD در روز پنجم)، EC، TDS ارتباط مستقيم نشان دادند. همچنين در اين پژوهش ساختار زمين‌شناسي با پتانسيل خطر آلودگي متوسط (B) به طور مستقيم بر فسفر (PO4) و متغيرهاي قيزيكي آب (EC،TDS ،TS ) اثر دارد. با استفاده از اين نتايج مي‌توان به تخمين كيفيت آب و مقايسه‌ تطبيقي متغيرهاي كيفي بر مبناي شاخص‌هاي بزرگ‌‌مقياس در ميان چند حوضه آبريز پرداخت. استخراج شاخص‌هاي بزرگ‌مقياس كه بتواند به عنوان يك مقياس در پيش‌بيني كيفيت رودخانه براي حوضه‌ها و زير‌حوضه‌هاي مختلف استفاده گردد، از نتايج كاربردي اين پژوهش است.

Macro scale parameters (e.g. Land use, population density, geology and erosion etc.) have been considered as macro scale indicators (MSIs) to estimate the water quality in river. The effects of MSIs on water quality variables (that here in after call as micro scale variables / MSVs) were investigated through multivariate statistical analysis (MVA). Several MVA employed to find out, validation and verification of interaction effects in screening steep wise stages. The analysis was applied to in situ and laboratory measured data. The sampling process had been carried out on 15 stations, in three stages, in Siminehrood River. The Siminehrood River is located in north-west of Iran as one of important rivers which is terminated to Uremia Lake. MSVs includes all NSF variables. Results demonstrated the high resolution interaction between MSPs and MSVs. the results declared a dramatic relation between dry farming/irrigated farming and PO4, TDS and Turbidity. Urban land use and first level erosion we considered as effective MSPs on BOD5, EC and TDS. High ranked pollution category of geological layer is detected as one of effective MSPs on PO4 and physical water quality variables. The results led the research to the MSPs estimating river water quality in comparative water quality studies in different river basins.