بررسي صفات مريستيك نامتقارن ناحيه سر در افعي قفقازي Gloydius halys caucasicus در استان هاي گلستان و مازندران

Study of asymmetrical meristic characters of head in Caucasian pit viper, Gloydius halys caucasicus of Golestan and Mazandaran Provinces

يكي از ويژگي هاي اكثر جانوران پرسلولي، داشتن تقارن دوطرفي است. اين ويژگي گاهي اوقات براي تعدادي از صفات جانوران از جمله خزندگان صدق نمي كند. عدم تقارن در صفات داخلي و هم چنين در صفات خارجي وجود دارد. در اين پژوهش بررسي صفات خارجي افعي قفقازي (Gloydius halys caucasicus) (Viperidae: Crotalinae) كه جزء مارهاي سمي ايران است و در مناطق ساحلي، بين كوه هاي البرز و درياي خزر پراكنده شده است با تاكيد بر روي فلس ها انجام گرفت. براي انجام اين كار 12 صفت مريستيك در 54 نمونه افعي قفقازي (20 نر، 21 ماده، 11 نابالغ و 2 نامشخص) مربوط به استان هاي گلستان و مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. شمارش صفات مريستيك با سوزن، در زير استريوميكروسكوپ انجام شد. نتايج نشان داد كه فرمول گيجگاهي (20 نمونه)، فلس هاي بين چين خلفي و اولين فلس گلويي (17 نمونه)، فلس هاي لب بالا (16 نمونه)، فلس هاي لب پايين (13 نمونه)، فلس هاي لب پايين متصل به چين قدامي (12 نمونه)، فلس هاي قدامي بين چين خلفي و لب پايين (2 نمونه)، فلس هاي خلفي بين چين خلفي و لب پايين (3 نمونه)، فلس هاي گونه اي (3 نمونه)، فلس هاي اطراف چشم (2 نمونه) و فلس هاي جلوي چشمي (2 نمونه) در سمت راست و چپ نامتقارن بودند. نتايج اين بررسي نشان مي دهد كه در شمارش فلس هاي ناحيه سر، به تقارن يا عدم تقارن فلس ها در دو طرف سر دقت شود.

Bilateral symmetry is one of the characters of many metazoans. This feature is sometimes was not seen for a number of characters in animals such as reptiles. Asymmetry is both in internal and external characters. Evaluation of head scales in Caucasian pit viper Gloydius halys caucasicus (Viperidae: Crotalinae) was studied. This venomous snake is distributed in sea shore areas and between the Elburz Mountains and the Caspian Sea. For this purpose it was studied 12 meristic characters in 54 specimens of Caucasian pit viper (20 males، 21 females، 11 juveniles and 2 unknown) from Golestan and Mazandaran provinces. Scale counting was done under stereomicroscope by niddle. The results showed that Temp (21 specimens)، CG (17 specimens)، supralabials (16 specimens)، infralabials (13 specimens)، A.ch.ifl (12 specimens)، Po.ch.a (2 specimens)، Po.ch.b (3 specimens)، Loreals (3 specimens)، Circumocular scales (2 specimens) and Preocular scales (2 specimens) were asymmetrical in right and left sides. The results shows that must be note both sides of head region of snakes in scale counting because of symmetry or asymmetry.