مدل سازي و بررسي متغيرهاي زيستگاهي تاثيرگذار بر پراكنش يوزپلنگ ايراني (Acinonyx jubatus venaticus) در پناهگاه حيات وحش نايبندان، با روش تحليل عاملي آشيان بوم شناختي (ENFA)

Modeling and Habitat Variables Affecting the Distribution of Iranian Cheetah (Acinonyx jubatus venaticus) using Ecological Niche Factor Analysis

تعيين متغيرهاي زيستگاهي تاثير گذار بر مطلوبيت زيستگاه يكي از اركان مديريت و حفاظت گونه هاي ارزشمند محسوب مي گردد، زيستگاه هاي مطلوب تاثير به سزايي بر بقاء و توليدمثل گونه ها خواهند داشت و در امر مديريت و حفاظت حيات وحش مورد توجه قرار مي گيرند. يوزپلنگ ايراني يكي از گونه هاي در بحران انقراض مي باشد. در اين پژوهش به منظور بررسي متغير هاي زيستگاهي و تعيين زيستگاه هاي مطلوب يوزپلنگ ايراني در پناهگاه حيات وحش نايبندان جهت حفاظت موثرتر از اين گونه، داده هاي حضور گونه كه طي چهار فصل در سال هاي1390-1388 جمع آوري گرديد و با روش تحليل عاملي آشيان بوم شناختي در نرم افزار Biomapper مورد بررسي قرار گرفت. پس از آماده سازي نقشه ها توسط نرم افزار Idrisi و Biomapper، متغيرهاي زيستگاهي شامل ارتفاع، شيب، جهت، تيپ پوشش گياهي و فاصله از منابع آب و فاصله از پاسگاه هاي محيط باني وارد نرم افزار Biomapper گرديد. جدول امتياز حاصل از تحليل عاملي نشان مي دهد كه يوزپلنگ ايراني به مناطق تپه ماهوري تمايل دارند كه داراي عوارض توپوگرافي مناسب براي مخفي شدن به منظور شكار طعمه است. هم چنين جهت هاي شمالي كه به دليل تابش كم تر خورشيد و رطوبت نسبي بالاتر داراي پوشش گياهي غني تر و طعمه فراوان تر هستند، منجر به تمايل بيش تر گونه به حضور در اين مناطق مي گردد. تجزيه و تحليل مدل مطلوبيت زيستگاه يوزپلنگ ايراني در پناهگاه حيات وحش نايبندان نشان مي دهد كه يوزپلنگ ايراني در اين زيستگاه داراي پهناي آشيان بوم شناختي متوسط مي باشد و به زيستگاه هاي حاشيه اي تمايل بيش تري نشان مي دهد.

Detecting parameters influencing habitat suitability is crucial for conserving and managing rare and valuable species. Suitable habitats play prominent role in survival and reproduction of species، therefore they are considered in wildlife conservation. In this study presence data of Iranian Cheetah (Acinonyxjubatusvenaticus) as a critically endangered species، which had been collected in Naybandan wildlife refuges ince autumn 2009 until autumn 2011; were scrutinized via Ecological Niche Factor Analysis approach in Biomapper software in order to mapping habitat sustainability and recognizing habitat requirements. After generating maps by means of Biomapper and Idrisi software، layers of habitat parameters including elevation، slope and aspect، vegetation cover، distance from water sources and distance from ranger stations were imported in Biomapper. The output scores obtained from the analysis shows that Iranian Cheetah prefers mountainous areas with more topographical features for camouflage in order to hunting preys; likewise northern aspects with more humidity، denser vegetation cover and more preys is most preferred. According to our results Iranian cheetah has medium niche width in Naybandan wildlife refuge and favours marginal habitats.