تجزيه الگوي اثر متقابل ژنوتيپ و محيط براي عملكرد ارقام چغندرقند با استفاده از روش چند متغيره AMMI

Genotype - environment interaction pattern analysis for sugar beet (Beta vulgaris L.) cultivars yield using AMMI multivariate method

جهت مطالعه پايداري عملكرد و سازگاري ارقام چغندرقند در شرايط آب ‌و هوايي مختلف، نه رقم چغندرقند در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار و در شش منطقه شامل اصفهان، كرج، كرمانشاه، خوي، مشهد و مغان در سال زراعي 1394 مورد ارزيابي قرار گرفت. در اين بررسي به منظور تجزيه الگوي اثر متقابل ژنوتيپ در محيط از مدل اثرات اصلي افزايشي و اثرات متقابل ضرب‌پذير (امي) استفاده شد. نتايج تجزيه اثرات افزايشي جمع‌پذير (تجزيه واريانس) و اثرات متقابل ضرب پذير (تجزيه به مؤلفه­هاي اصلي) مؤيد آن بود كه اثر ژنوتيپ در سطح احتمال پنج درصد، و اثر محيط و اثر متقابل ژنوتيپ در محيط در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بود. نتايج نشان داد كه دو مؤلفه اصلي اول اثر متقابل ژنوتيپ در محيط در مجموع بيش از 77 درصد از واريانس اثر متقابل را تبيين نمودند. نمودار باي‌پلات حاصل از اولين مؤلفه اصلي اثر متقابل و ميانگين عملكرد ريشه براي ژنوتيپ‌ها و محيط‌ها نشان داد كه رقم JAAM با عملكرد بيشتر از ميانگين كل و كمترين مقدار براي اولين مؤلفه اصلي اثر متقابل به عنوان رقم پايدار شناخته شد. براساس نمودار دو بعدي مربوط به دو مؤلفه اصلي اول اثر متقابل ژنوتيپ در محيط، ژنوتيپ‌هايJAAM و (I13*A37.1)*SH-1-HSF.5 در محيط‌هاي اصفهان و مشهد، ژنوتيپ‌هاي 1571، (I13*KWS)*302-HSF.20، (I13*A37.1)*S1.88239، BR1 و ARAS 101 در كرمانشاه و مغان و ژنوتيپ‌هاي ICو 7233در كرج داراي سازگاري خصوصي بودند. همچنين ژنوتيپ‌هاي 7233، (I13*A37.1)*S1.88239، JAAM و ARAS 101 نسبت به ساير ژنوتيپ‌ها از سازگاري عمومي بيشتري برخوردار بودند. بطور كلي نتايج مشخص نمود كه امكان گزينش ارقام مناسب براي هر منطقه وجود دارد.

In order to study the stability and adaptability of sugar beet genotypes under different climatic conditions, nine genotypes were evaluated in Isfahan, Karaj, Kermanshah, Khoy, Mashhad and Moghan regions in a randomized complete block design with four replications in 2015.Genotype × environment interaction was studied by estimating additive main effects and multiplicative interactions (AMMI) method. Analysis of additive main effects (analysis of variance) and multiplicative interactions (principal component analysis) showed significant effect of genotype (P < 0.05), environment (P < 0.01), and genotype × environment interaction (P < 0.01). Cumulative of first two principal components explained about 77% of the interaction variance. The biplot of the first interaction principal component and mean yield showed that JAAM had higher yield than the overall mean identified as a stable genotype. Based on AMMI2 graph, JAAM and (I13*A37.1)*SH-1-HSF.5 genotypes in Isfahan and Meshhad, 1571, (I13*KWS)*302-HSF.20, (I13*A37.1)*S1.88239, BR1 and ARAS 101 genotypes in Kermanshah and Moghan and IC and 7233 genotypes in Karaj had specific adaptability. Among all genotypes, 7233, (I13*A37.1)*S1.88239, JAAM and ARAS 101 had the highest general adaptability. Results showed the possibility of genotype selection for each location.