بررسي انتشار گاز كلر از مخازن ذخيره به منظور تدوين برنامه واكنش در شرايط اضطراري در يك صنعت پتروشيمي

Evaluation of chlorine dispersion from storage unit in a petrochemical complex to providing an emergency response program

زمينه و هدف: گاز كلر يكي از مواد خطرناك است كه در صنايع شيميايي مورد استفاده قرار مي گيرد. عليرغم تلاش هاي انجام شده جهت كنترل رهايش گاز كلر، رهايش ناگهاني آن در تاسيسات مربوطه رخ مي دهد. عدم انجام اقدامات مناسب پس از انتشار اين گاز مي تواند منجر به صدمه جدي بر روي سلامت كاركنان و جمعيت ساكن اطراف ناحيه صنعتي شود. مطالعه حاضر سناريوهاي انتشار گاز كلر را بررسي نموده، سطوح اضطرار را مشخص كرده و الگويي بهينه از واكنش موثرتر و سريع تر با حداقل اقدامات لازم جهت كنترل شرايط اضطراري فراهم مي كند. روش بررسي: در اين مقاله با استفاده از مطالعه خطر و فرآيند Hazard and Operability Study=HAZOP و ماتريس ريسك سناريوهاي ممكن انتشار گاز كلر در واحد مخازن ذخيره يك مجتمع پتروشيمي بررسي شد. سپس فواصل خطر اين سناريوها با توجه به 3-2- Emergency Response Planning Guideline 1تعيين گرديد. با توجه به شدت گسترش آلودگي و جمعيت در معرض خطر سناريوهاي بدست آمده در چهار سطح اضطرار تعريف شده مركز ايمني فرآيندهاي شيميايي Center for Chemical Process Safety=CCPS دسته بندي شد. در نهايت براي هر دسته از سناريوها با توجه به سطح اضطرار مربوطه الگويي بهينه از برنامه واكنش در شرايط اضطراري ارائه گرديد. يافته ها: بر اساس نتايج اين مطالعه، سناريوهاي انتشار گاز كلر به دليل انفجار فاجعه بار مخزن و نقص اسكرابر در فصل تابستان در سطح اضطرار 4 و در فصل زمستان در سطح اضطرار 3، انتشار گاز كلر به واسطه پارگي خطوط كلر در فصول تابستان و زمستان در سطح اضطرار 3 و انتشار گاز كلر در نتيجه نشتي از فلنج ها و گسكت ها در سطح اضطرار 2 از استاندارد سطوح اضطرار موسسه CCPS طبقه بندي گرديد. نتيجه گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد كه آناليز خطرات فرآيندي به صورت سيستماتيك با استفاده از روش هاي شناسايي خطرات مانند HAZOP و آناليز پيامد مي تواند در شناسايي حوادث احتمالي بزرگ نقش موثري داشته باشد. همچنين با دسته بندي سناريوهاي رهايش در يكي از سطوح اضطرار CCPS مي توان الگويي بهينه جهت مديريت شرايط اضطراري انتخاب نمود

Background and aim: Chlorine gas is a dangerous material that is used in chemical industries. In spite of the attempts for chlorine gas release control, sudden releases still occur in the related installations. Not taking proper emergency measures after chlorine gas dispersion may result in serious harm to health of the personnel and the people residing around the industrial area. The present study considers chlorine gas dispersion scenarios, determines emergency levels and presents an optimized pattern for more effective and faster response with the least required measures for emergency conditions control. Method: In the present paper by using Hazard and Operability Study (HAZOP) and risk matrix the possible scenarios of chlorine gas dispersion in storage tanks unit of a petrochemical complex were considered. Then the intervals of these scenarios were determined with a view to Emergency Response Planning Guideline 1-2-3. With a view to the intensity of pollution extension and the population exposed to risk the scenarios were classified in the four emergency levels defined by Center for Chemical Process Safety (CCPS). Finally for each class of scenarios with a view to the related emergency level an optimum pattern of response plan in emergency conditions was presented. Results: On the basis of the results of this study, chlorine gas dispersion scenario of the catastrophic explosion of the tank and scrubber system failure in the summer was classified in emergency level 4, in the winter in emergency level 3, chlorine gas dispersion due to chlorine lines rupture in the summer and winter in emergency level 3 and chlorine gas dispersion due to leakage of flanges and gaskets in emergency level 2 according to emergency levels of CCPS. Conclusion: The results of this study showed that systematic process risks analysis by use of risks recognition methods such as HAZOP and consequence analysis may have an effective role in recognition of the possible major events. Also by classification of release scenarios in CCPS emergency levels, we can select the best pattern for emergency conditions management.