اعوجاج و بدكاركردي نهادي : ارزيابي و آسيب شناسي مقالات علوم سياسي در فصلنامه هاي خارجي نامعتبر

يكي از اهداف اصلي پژوهش در جهان، اساساً رشد و توسعه علمي و به تبع آن، پيشرفت و رفاه جامعه است. در ايران، اين هدف غالباً به فراموشي سپرده شده و نفس انتشار مقالات و تعداد آن­ها در مقايسه با ساير كشورهاي جهان به يك هدف تبديل گرديده است؛ چنان­كه به لحاظ تعداد مقالات منتشر شده در مجلات بين­ المللي، ايرانيان مقامي چشم­گير و بالا دارند، اما در تبديل اين مقالات به دستاوردهاي صنعتي و يا كارآفريني، نتيجه موفقي كسب نكرده ­اند. اين پديده كه در گذشته در رشته­ هاي علوم پايه، فني و مهندسي بيشتر مشاهده مي ­شد، چند سالي است به حوزه علوم انساني و به طور خاص علوم سياسي و روابط بين ­الملل نيز تسرّي پيدا كرده است؛ به نحوي كه شاهد روي آوردن اعضاي هيئت علمي و دانشجويان به چاپ مقاله در مجلات داراي كيفيت پايين و حتي جعلي در خارج از ايران هستيم. مقاله پيش رو قصد دارد كه اولاً ارزيابي ­اي از وضعيت رشته علوم سياسي و روابط بين­ الملل به نسبت ساير رشته ­هاي علوم انساني در خصوص اين پديده داشته باشد و ثانياً به آسيب ­شناسي پژوهش ­هاي مذكور بپردازد. براي اين منظور، از هر دو روش كمي و كيفي استفاده شده است. يافته­ هاي پژوهش نشان مي­ دهد كه تعداد مجلات نامعتبر خارجي از سال 1391 تا 1396 رشد تصاعدي داشته است و بعد از رشته علوم اجتماعي و روانشناسي، پژوهش­گران رشته علوم سياسي بيشترين گرايش را به سمت چاپ مقاله در اين نشريات نشان داده­ اند. اين در حالي است كه چاپ مقاله در مجلات معتبر خارجي بسيار اندك بوده است. يافته­ هاي پژوهش همچنين گوياي كيفيت پايين اين مقالات به نسبت همتايان داخلي آن­ها بوده است. در آسيب ­شناسي اين مسئله كه به نوعي اخلاق حرفه ­اي پژوهش را زير سؤال مي­ برد، عواملي همچون الزام اساتيد به چاپ مقاله در نشريات خارجي براي ارتقاي علمي، الزام دانشجو به چاپ مقاله براي دفاع از رساله، طولاني بودن فرايند چاپ مقاله در فصلنامه­ هاي داخلي، سنجش داوطلبان مقطع دكتري با تعداد مقالات و... احصا شده­ اند.