ارزيابي عملكرد استراتژيك ايمني، بهداشت و محيط زيست (HSE) بر اساس مدل كارت امتياز متوازن (BSC) ، مطالعه موردي يك بنگاه فعال در حوزه انرژي كشور

Strategic performance evaluation of health, safety and environment (HSE) based on balanced scorecard (BSC), the case study of a corporation in energy industry

مدل‌هاي ارزيابي عملكرد، مبناي سنجش و بهبود سيستم‌هاي مديريتي هستند. طراحي مدل‌هاي ارزيابي عملكرد با ويژگي ها و نيازمندي‌هاي خاصّ استفاده كنندگان آن گره خورده است. هدف پژوهش پاسخگويي به نياز يكي از بنگاه‌هاي بزرگ كشور مبني بر ارائه مدلي علمي‌كاربردي جهت ارزيابي عملكرد مديريت ايمني، بهداشت و محيط زيست (HSE) از نظر تطابق با استراتژي‌هاي سازمان بوده است. روش بررسي: اين پژوهش يك پژوهش كيفي مبتني بر روش مطالعه موردي است كه به گزارش نحوه ارزيابي عملكرد استراتژيك سيستم مديريت HSE در يك بنگاه بزرگ فعال در حوزه انرژي مي‌پردازد. با مطالعه استانداردها و مدل‌هاي موجود در حوزه سيستم‌هاي مديريت HSE، مدل ارزيابي عملكرد استراتژيك مديريت HSE در قالب چارچوب كارت امتياز متوازن (BSC) طراحي شد. اين مدل پس از بحث و بررسي و مصاحبه‌هاي عميق با 3 تن از مديران و مشاوران HSE سازمان مورد مطالعه با استراتژيهاي كلان بنگاه تطبيق يافت و پس از تاييد نهايي، فرم‌هاي ارزيابي مدل به همراه راهنماي امتيازدهي به مميزان تحويل و پس از مميزي خارجي، امتياز بنگاه در عملكرد استراتژيك HSE محاسبه شد. يافته‌ها: سازمان مورد مطالعه بر اساس ارزيابي مميزان، امتياز 63/9 از 100 را كسب نمود. بر اساس امتيازات تفصيلي براي هريك از شاخص‌هاي مدل، سازمان مذكور از نگاه استراتژيك در لايه «فرآيندهاي مديريت HSE» عملكرد بسيار مطلوبي داشته ولي عملكرد آن در لايه «رشد و يادگيري» بخصوص در حوزه‌هاي سرمايه انساني و سرمايه اطلاعاتي قابل بهبود است. نتيجه گيري: مدل طراحي شده در اين پژوهش، امكان تعيين جايگاه HSE در تحقق اهداف استراتژيك بنگاه مورد مطالعه را فراهم نمود و ميزان نقش آفريني راهبردي HSE را براي اين سازمان مشخص ساخت. نتايج مطالعه موردي نشان داد كه مدل طراحي شده در اين پژوهش داراي نقاط ضعفي است كه بايد در پژوهش‌هاي آتي برطرف گردد لكن نقطه شروعي براي اندازه گيري اثرات استراتژيك HSE در سازمان‌هاست.

Background and aims: Performance evaluation models are essential for assessment and improvement of management systems. However, they should be customized for specific requirements of their users, usually corporations. The purpose of this article is to develop a model to evaluate the performance of HSE management systems according to the corporations’ strategies. Methods: This article is a qualitative research based on the case study method which reports the strategic performance evaluation of the HSE management system in a large corporation. Studying many existing models and standards in the field of HSE management systems, we customized a model based on the BSC framework. The model, then, has been peer-reviewed and refined through Individual Depth Interviews (IDIs) with three HSE experts and consultants of the corporation in terms of validity and applicability. According to the model and its scoring guide, the strategic performance of the corporation’s HSE management system has been evaluated by external impartial HSE auditors. Results: The HSE management system of the organization in this case study scored 63.9 of 100 as the HSE strategic performance indicator. Based on the detailed scorecards of each indicator, the study revealed that the company had a great performance in ‘HSE processes’ layer whereas there had been some weaknesses in ‘Learning and Growth’ layer especially in “human and information capital” indicators of strategic performance. Conclusion: The case study results show that the customized Balanced Scorecard (BSC) model developed in this research could evaluate and measure the strategic performance of HSE management systems of the case. Moreover, the model is a starting point to measure strategic effects of HSE management systems in organizations.