ارزيابي تاب آوري كالبدي شهر در برابر زلزله هاي احتمالي ؛ نمونه موردي : منطقه يك شهرداري تهران

(Assessing the physical resilience of a city against possible earthquakes (Case Study: region one of Tehran

در دهه­ هاي اخير خسارت­ هاي فراوان ناشي از زلزله به محيط و كالبد شهرها موجب شده است تا مفهوم تاب­ آوري براي كاهش آثار زيان بار زلزله بيشتر مورد توجه قرار گيرد. در اين راستا، پژوهش حاضر با هدف ارزيابي تاب­ آوري كالبدي منطقه يك شهر تهران در برابر زلزله ­هاي احتمالي صورت گرفته است. روش اين پژوهش توصيفي- تحليلي از نوع كاربردي است. جهت تحليل داده ­ها؛ ابتدا در محيط GIS اقدام به مدل‌سازي براساس نتايج حاصل از فرايند تحليل شبكه­ ي(ANP) شد با تلفيق لايه­ هاي مؤثر در تاب­ آوري محدوده مورد مطالعه، نقشه تاب­ آوري كلي منطقه استخراج شد. در مرحله بعد با فازي­ سازي نقشه تاب­ آوري كلي، سناريوهاي زلزله در شدت‌هاي مختلف طراحي و بر روي نقشه تاب­ آوري كلي منطقه اعمال شد. نتايج حاصل از پژوهش نشان مي­دهد كه در زلزله ­اي با شدت 6 ريشتر، 11/13 درصد از سازه ­هاي منطقه يك در دامنه تاب­ آوري كم و خيلي­ كم قرار مي­ گيرند كه به جزء محلات كامرانيه و دزاشيب بقيه قسمت‌هاي منطقه با آسيب ­پذيري جدي مواجه نمي ­شود. در زلزله­ اي با شدت 7 ريشتر، 39 درصد سازه ­هاي در دامنه تاب آوري كم و خيلي ­كم قرار مي­گيرند كه بيشتر اين سازه ­ها در محلات دربند، كامرانيه، كاشانك، دزاشيب و سوهانك مي­باشند. در زلزله ­اي با شدت 8 ريشتر، 52/29 درصد سازه­ ها با خطر جدي مواجه مي­شوند در اين شدت از زلزله تقريباً تمامي بافت‌هاي روستايي از جمله ده دربند، ده امامزاده قاسم، ده درآباد، ده جماران، ده دزاشيب، ده سوهانك، ده چيذر، ده ازگل، ده اوين و ده تجريش در دامنه تاب‌آوري خيلي كم قرار مي­گيرد. در زلزله ­اي با شدت 9 ريشتر، دو دامنه تاب­ آوري كم و خيلي­ كم 67/45 درصد سازه منطقه را به خود اختصاص مي­ دهند كه بيشترين اين سازه­ ها در نواحي 1، 3، 4، 5 و 8 منطقه قرار دارند.

The vast environmental damages of earthquakes have recently attracted more attentions to the concept of resilience to minimize the pernicious effects of such disaster. The present study evaluates the physical resilience in municipality region one of Tehran against the possible earthquakes. Using a descriptive-analytic method and GIS modeling, data were analyzed based on results obtained by network analysis process. The general resilience map of the region was drawn. Then a fuzzy technique was applied to the map to create different scenarios of earthquake magnitudes. The results indicated that in a probable earthquake of 6 Richter’s magnitude scale, 11.13 percent of constructions would locate at the low and very low resilience range. In such a scenario except two, other neighborhoods of the region would not be facing a serious vulnerability. With a probable 7 Richter’s scenario, the previous percentage would increase to 39. In a probable 8 Richter’s scenario, 52.29 percent of constructions would be faced with serious danger by which almost all rural textures fall in the very low range of resilience scale. Finally, in a probable 9 Richter’s scenario, 67.45 percent of constructions would fall at low and very low range of resilience scale. Most of them locate at areas of 1, 3, 4, 5 and 8 of the region.