خوانش تطبيقي مفاهيم عرفاني در شاهنامۀ فردوسي و معماري ايران

Comparative Reading of Mystical concepts in Shahnameh of Ferdowsi and Architecture of Iran

اين مقاله تلاش دارد شعر و معماري را به عنوان دو وجه از صورت­هاي هنر؛ از دريچۀ عرفان به هم نزديك سازد. سؤال اين است كه مفاهيم عرفاني در معماري ايران تا چه ميزان با شعر فارسي مطابقت دارد. هدف تحقيق، تعيين شگردهايي است كه اين دو هنر براي انتقال مفاهيم عارفانه به كار مي­گيرد. جهت تدقيق موضوع، اشعار فردوسي كه به دليل تصويرسازي، ارتباط بيشتري با معماري دارد، تحليل خواهد شد. مقاله با روش تحليل تطبيقي نشان مي­دهد كه در هر دو هنر براي بيان مفاهيم باطني از عناصر ظاهري و اسلوبي چون فضاسازي، تصويرسازي، تشبيه و داستان­پردازي بهره مي­گيرد؛ با اين تفاوت كه در شعر فردوسي از فضاي خيال و در معماري از فضاي واقعي استفاده مي­شود.

This paper attempts to close poetry and architecture, two aspects of the art‟s forms from view point of mysticism. The central question is that: "what extent mystical concepts of Iranian architecture correspond to those of Persian poetry?" The most important aim of this study is to determine the common characteristics of poetry and architecture of Iran and their approaches for transporting spiritual concepts. In this regard, for the purpose of clarification of the issue, the poetry of Ferdowsi, having power of visualization and the then more ability to connection with architecture, has been analyzed. The research method is comparative analytical and the result is that it has been used of apparent elements to express esoteric concepts both in Ferdowsi poem and Persian architecture. In this way, it has been used of techniques such as the making space, picture, comparison and story. This can take place in the mind in Ferdowsi poem and it can be made in real space by means of shapes, colors and material in architecture.