جامعه شناسي برنامه هاي درسي پنهان

Sociology of Hidden Curriculum

برنامه هاي درسي علاوه بر دانش تخصصي خود، پيام هاي ضمني اي را درباره ارزش ها، نگرش ها، و قواعد رفتاري به فراگيران منتقل مي كنند كه بر كردار و تلقي هاي آن ها تأثير مي گذارد. مقاله حاضر، به بررسي اين مسئله مي پردازد كه «هريك از نظريه ها يا چشم اندازهاي نظري جامعه شناسي، برنامه پنهان درسي را چگونه تبيين مي كند؟» بر اين اساس، هدف اين پژوهش، بررسي مفهوم برنامه درسي پنهان و مرور تعريف ها و ماهيت آن در چشم انداز نظريه هاي گوناگون جامعه شناسي و شناسايي جنبه هاي اجتماعي شكل گيري برنامه هاي پنهان است. مقاله حاضر، پژوهشي كيفي در حوزه جامعه شناسي آموزش است كه در آن مفاهيم و نظريه هاي مختلف مرتبط با برنامه درسي پنهان با استفاده از روش اسنادي، گرد آوري و تحليل شده اند. چارچوب نظري اين مقاله مبتني بر ديدگاه هاي انتقادي در آموزش است و نتايج به دست آمده نشان مي دهد كه كردارهاي ذي نفعان آموزش، روال ها، قوانين، كنش هاي متقابل، و ساختارهاي اجتماعي در شكل گيري برنامه هاي درسي پنهان، نقش جدي اي ايفا مي كنند. همچنين نتايج اين بررسي مشخص كرد كه طرفداران كاركردگرايي، برنامه درسي پنهان را به دليل انتقال ارزش هاي اجتماعي، داراي ضرورتي كاركردي مي دانند. ماركسيست ها و طرفداران نظريه انتقادي، ميان برنامه هاي درسي پنهان و ساختار كلي اجتماعي، رابطه معنا داري درنظر گرفته و نقش برنامه را عبارت از آماده سازي فراگيران براي استثمار شدن در بازارهاي كار معرفي مي كنند. نظريه كنش متقابل اجتماعي به سلطه بي چون وچراي برنامه درسي پنهان معتقد نيست و امر جامعه پذيري را محصول «تعامل فراگير» و «معلم » مي داند. نظريه هاي فمينيستي نيز برنامه پنهان را عاملي براي مشروعيت بخشي به كليشه هاي جنسيتي ميان دانش آموزان دختر و پسر معرفي مي كنند.

This paper reviews the concept of hidden curriculum in the sociological theories and wants to explain sociological aspects of formation of hidden curriculum. The main question concentrates on the theoretical approaches in which hidden curriculum is explained sociologically.
For this purpose it was applied qualitative research methodology. The relevant data include various sociological concepts and theories of hidden curriculum collected by the documentary method.
The study showed a set of rules, procedures, relationships and social structure of education have decisive role in the formation of hidden curriculum. A hidden curriculum reinforces by existed inequalities among learners (based on their social classes or statues). There is, in fact, a balance between the learner's "knowledge receptions" with their "inequality proportion".
The hidden curriculum studies from different major sociological theories such as Functionalism, Marxism and critical theory, Symbolic internationalism and Feminism.
According to the functionalist perspective a hidden curriculum has a social function because it transmits social values. Marxists and critical thinkers correlate between hidden curriculum and the totality of social structure. They depicts that curriculum prepares learners for the exploitation in the work markets. Symbolic internationalism rejects absolute hegemony of hidden curriculum on education and looks to the socialization as a result of interaction between learner and instructor. Feminism theory also considers hidden curriculum as a vehicle which legitimates gender stereotypes