كليدواژه :
ﺟﻨﺒﺶ اﺳﻼم ﮔﺮا , رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ , رواﺑﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ اي , ﻓﺮدﮔﺮاﯾﯽ , ﺟﻤﻊ ﮔﺮايي
چكيده فارسي :
مكتب قرآن، اولين و قديمي ترين جريان اسلام گراي اهل تسنن در ايران، در چهار دهه اخير به لحاظ ساختاري و گفتماني مراحل گوناگوني را گذرانده است. هدف اين مقاله بررسي سازوكارهاي اجتماعي موثر بر گرايش كردها به مكتب قرآن، در مرحله سوم تطور گفتماني ـ ساختاري اين جريان ــ از ميانه دهه 1370 هجري تا كنون ــ با روش گراوندد تئوري است. بنابر مطالعات وكاوش ها، از دلايل اصلي گرايش كردها به مكتب قرآن تجربه نوعي زندگي جمعي با ويژگي هاي بارزي، همچون همدلي، روابط گرم و صميمي، روابط شخصي و همبستگي جمعي است، درحالي كه روابط اجتماعي حاكم بر جامعه بزرگ تر به سمت نوعي روابط جامعه اي حركت كرده كه ويژگي هاي بارزش سرد بودن و ابزاري بودن، حسابگري، فردگرايي فزاينده، بيگانگي و روابط غيرشخصي است. مدعاي اثر حاضر اين است كه با گسترش نفوذ و پهنه جهان جامعه اي و هژموني قواعد و مختصات آن، ساكنان دل زده از جامعه به عزيمت و ترك اين جهان و پناه جستن در نوعي جهان اجتماعي روي مي آورند؛ مكتب قرآن با مختصات شبه اجتماع گونه اش يكي از پناه گاه هاست. اين نوع جديد هجرت در دوران مدرن ماست؛ هجرتي نه مبتني بر حركت مكاني و گسست فيزيكي از اجتماع پيشيني ــ چنانكه در صدر اسلام روي داد و امروز در راس هياهوي تبليغاتي دولت اسلامي (داعش) است ــ بلكه مبتني بر جهت دهي فعال و مستمر به پيوندهاي اجتماعي روزانه فرد مكتبي و تاكيد بر روابط درون گروهي، با تضعيف روابط فرد با فضاي بيرون از آن. حاصل اين فراگرد، خلق جهان خاص مكتب قرآن است؛ هجرت ايماني به دنياي روابط تنگاتنگ درون گروهي امتِ مطهر، بدون گسست فيزيكي از جامعه نامطهر سابق.
چكيده لاتين :
In recent decades, Maktab Qur'an(MQ),founded by Ahmad Muftizadeh (Iranian Sunni Kurdish scholar and political activist) in 1977,as the oldest Iranian Sunni Islamist group, has experienced different phases in its evolution, bothstructurally and discursively. In this study,using grounded theory,we have examined the social mechanisms affecting Iranian Sunni Kurds' tendency to Islamist movements (MQ as the case study, in the fourth phase of its structural evolution since1995). This study argues a major reason for Sunni Kurds’ orientation to Maktabis a tendency among people to live in a "community", and what makes this community ideal is a collective life that strengthenspersonal relationships and collective solidarity. Also, the dominant social relationships in society have moved toward a kind of "societal" relationshipcharacterized by impersonal relationships, alienation and increasing individualism. In this study it is argued that while the influence of societal world is increasing, some of its alienated inhabitants try to leave it and dwell in a new community. Therefore, currently, due to lack of other supportive structures in today's Iranian society, MQ, with its community-like characteristics, functions as a kind of haven for Iranian Sunni Kurds who feel alienated from the individualistic society.This is a new kind of "Hijra" in our modern era, which is not place-based but is rather characterized by transformations in Maktabi Muslims’ social ties and beliefs, which virtually provide them with a new Ummah–MaktabQur’an–to live in.
