كاربرد الگوي اعتقاد بهداشتي جهت پيش‬ بيني وابستگي به نيكوتين در زنان بوشهري مصرف كننده قليان سال 94-1393

Application of Health Belief Model to Predict Factors of Nicotine Dependece among Water Pipe Smoking Women in 2015

زمينه و هدف: مصرف قليان در زنان با افزايش بيماري هايي ازجمله بيماري هاي مزمن و غيرواگير مرتبط است. از آنجايي كه مصرف قليان تحت تاثير باورها و عوامل فردي است، لذا مطالعه حاضر با هدف سنجش سازه­ هاي الگوي اعتقاد بهداشتي جهت پيش بيني وابستگي به نيكوتين در زنان قلياني شهر بوشهر در سال 94-1393 انجام شد. روش كار: پژوهش حاضر مطالعه ­اي مقطعي بود كه در آن 302 زن مصرف كننده­ قليان با استفاده از نمونه­ گيري دردسترس مورد بررسي قرار گرفتند. ابزار گردآوري اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته با 3 بخش شامل سوالات دموگرافيك، سوالات مربوط به سازه­ هاي الگوي اعتقاد بهداشتي در زمينه مصرف قليان و سوالات مربوط به وابستگي به نيكوتين بود. پس از تكميل پرسشنامه ها، اطلاعات توسط SPSS-20 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته ها: ميانگين سني شركت­ كنندگان در اين مطالعه 26 /12±6 /43 سال بود. اكثر نمونه ­ها بومي (1 /80٪) و متاهل (8 /73٪) بوده و تحصيلات اكثر نمونه­ ها زير ديپلم (22 /44٪) و سابقه خانوادگي مصرف قليان (5 /75٪) داشتند. نتايج مطالعه نشان داد كه سازه فوايد درك شده (027 /0=p و 146/ 0-=r)، موانع درك شده (009 /0=p و 171 /0 =r) و خودكارآمدي (004 /0=p و 186 /0-=r) با وابستگي به نيكوتين رابطه معنا داري داشتند. بر اساس مدل رگرسيون خطي چندگانه موانع درك شده (019 /0 =p و 303 /0 =B)، خودكارآمدي (013 /0 =p و 095 /0- =B) و سطح تحصيلات (001 /0=p) پيشگويي كننده وابستگي به نيكوتين بودند (ضريب تبيين= 14%). نتيجه گيري: مطالعه حاضر نشان داد كه موانع درك شده و خودكارآمدي از پيشگويي كننده ­هاي وابستگي به نيكوتين بودند. لذا در برنامه ­ريزي محتواي آموزشي، كاهش موانع و تقويت خودكارآمدي زنان با محوريت مهارت­ هاي نه گفتن، تقويت اعتماد به نفس و حفظ خود باوري مهم مي ­باشد.

Background & Objectives: Water pipe smoking was associated with diseases including noncommunicable and chronic diseases in women. Since water pipe smoking is influenced by belief and personal factors, the present study aimed to determine constructs of the Health Belief model to predict nicotine dependence among women water pipe smokers. Methods: In this cross sectional study, 302 water pipe smoker women were studied using convenience sampling method. Data collection tool was a researcher made questionnaire with 3 sections including demographic questions, questions on Health Belief Model constructs and Questions related to nicotine dependency. The collected data were analyzed by SPSS version 20. Results: The mean age of participants was 43.6±12.26 years. The majority of participants was native (%80.1), married (%73.8), and education of under diploma (%44.22) with family history of water pipe smoking (%75.5). The results showed that perceived benefits (p=0.027, r=-0.146), perceived barriers (p=0.009, r=0.171) and self-efficacy (p=0.004, r=-0.186) significantly associated with nicotine dependence. Based on multiple linear regression model, perceived barriers (p=0.019, B= 0.303), self- efficacy (p=0.013, B=-0.095) and education level (p=0.001) were predictors of nicotine dependency in women (R2=%14). Conclusion: The results suggested that perceived barriers and self-efficacy are predictors of nicotine dependence. Therefore, reducing barriers and strengthening self- efficacy with emphasis on "saying No" skill,