تعيين غلظت فلزات سنگين در سبزيجات اراضي كشاورزي آبياري شده با آب رودخانه كارون در شهر اهواز

Concentrations of Heavy Metals in Vegetables of Farming Lands Irrigated with Water from Karun River in Ahvaz

زمينه و هدف: فلزات سنگين به دليل خواص سمي و تجمع پذيري از اهميت زيست محيطي بالايي برخوردار هستند. اين تحقيق با هدف اندازه گيري غلظت فلزات سنگين سرب، كادميوم، مس و روي در سبزيجات اراضي كشاورزي شهر اهواز مركز استان خوزستان در جنوب غربي ايران انجام گرفت. روش كار: اين مطالعه توصيفي بوده و براي اين منظور از ريحان، ترب و خرفه 6 مزرعه در شمال و جنوب شهر اهواز در طي سه فصل بهار، تابستان و پاييز سال 1392 نمونه برداري به عمل آمد. در مجموع در اين بررسي تعداد 60 نمونه سبزيجات مورد ارزيابي قرار گرفت. نمونه ها در آزمايشگاه با استفاده از روش هضم اسيدي هضم شدند. سپس غلظت عناصر توسط دستگاه اسپكتروفتومتر جذب اتمي مطابق با روش استاندارد مورد آناليز قرار گرفتند و براي تجزيه و تحليل داده ها از نرم افزار SPSS با سطح معناداري 0/05 استفاده شد. نتايج با رهنمود هاي WHO و FAO مقايسه گرديد. يافته ها: نتايج نشان داد كه ميانگين غلظت سرب، كادميوم، مس و روي در سبزيجات مورد مطالعه به ترتيب 22 /10±39 /10، 58 /1±51 /2، 01 /6±20 /7، 34 /13±84 /31 ميلي گرم بر كيلو گرم بود. مقايسه نتايج بدست آمده با حد مجاز تعيين شده توسط WHO/FAO نشان داد كه مقدار سرب و كادميوم در سبزيجات بالاتر از ميزان توصيه شده است. در صورتي كه ميانگين غلظت مس و روي در سبزيجات كمتر از حد استاندارد WHO/FAO مي باشد. نتيجه گيري: با توجه به نتايج مطالعه، سبزيجات كشت شده در اين منطقه به فلزات سنگين سرب و كادميوم آلوده مي باشد، بنابر اين با توجه به اثرات تجمعي فلزات سنگين و عوارض سوء ناشي از آن بر جوامع انساني و نيز تهديد امنيت غذايي اقدامات احتياطي بيشتري به منظور كاهش چنين اثراتي نياز است.

Background & objectives: Heavy metals are very important from environmental aspects due to their toxicity and accumulative properties. The aim of this study was to evaluate concentrations of lead, cadmium, copper and zinc in vegetables of agricultural lands in Ahvaz, capital of Khuzestan province in southwest of Iran. Methods: This descriptive study was done on Ocimumbasilicum, Raphanussativuslongipinatu and Portulacaoleracea samples from 6 farms located in the north and south of Ahvaz city during spring, summer and autumn in 2013. In general, 60 vegetable samples were investigated. Samples were digested by using acidic digestion. Then concentrations of the elements were determined using furnace atomic absorption spectrophotometry according to standard methods. Data were analyzed by SPSS at α=0.05. The results were compared with WHO and FAO guidelines. Results: Mean concentrations of lead, cadmium, copper and zinc in vegetables were 10.39, 2.51, 7.20 and 31.84 mg/kg, respectively. Comparing the results with permissible levels given by FAO and WHO indicate that lead and cadmium levels in vegetables are above the recommended levels. However, average concentrations of copper and zinc in vegetables were lower than WHO/FAO recommended levels. Conclusion: According to the results, vegetables cultivated in this area are polluted to heavy metals of Lead and Cadmium. Due to accumulative effects of heavy metals and their harmful effects on human societies and endangering food safety, more precautions are required to reduce such effects.