ارائه و تبيين مدل انگيزشي مبتني بر معنويت كاركنان

انگيزش در كار، پديده‌اي چندوجهي است كه نمي‌توان آن را مستقيماً به وسيله يك متغير واحد سنجيد، انگيزش در كار به صورت مجموعه‌اي از نيروهاي دروني و بيروني است كه آغاز، شكل، جهت، شدّت و مدت رفتار مربوط به كاري را تعيين مي‌كند. همچنين انگيزش در كار، نتيجه تلفيق خصيصه‌هاي فردي، ماهيت كار و ويژگي‌هاي محيط كاري است. هر چند براي تبيين، توجيه، تشريح و كنترل جنبه‌هاي مختلف انگيزش در كار كاركنان، تئوري‌هاي گوناگوني ارائه شده اما بيش‌تر آن‌ها در يكپارچه‌ ساختن ساحت‌هاي گوناگون وجودي انسان و در ارائه چارچوبي جامع در برانگيختگي كاركنان در كارشان فقيرند. مقاله‌اي كه پيش رو داريد، مدلي نسبتاً جامع در زمينه انگيزش در كار كاركنان با ابعاد وجودي زيستي، اجتماعي، رواني و معنوي يك فرد در سازمان است كه تحت عنوان «مدل انگيزشي مبتني بر معنويت كاركنان» طراحي و تبيين شده است. اين مدل داراي ابعاد چهارگانه ارتباط فرافردي، ارتباط درون فردي، ارتباط ميان فردي و ارتباط برون فردي با نشان‌گرهاي مربوط به آن است كه نتيجه‌اش «معنويت» خواهد بود. به عبارت ديگر، «معنويت» با چهار گونه ارتباط يك فرد با نيروي برتر (خدا)، با خويشتن خويش، با ديگران و با محيط تعريف شده كه هر يك از آن‌ها با بخشي از ساحت‌هاي وجودي انسان مربوط مي‌شوند؛ بدين معنا كه ارتباط فرافردي با ساحت معنوي، ارتباط درون فردي با ساحت رواني، ارتباط ميان فردي با ساحت اجتماعي و ارتباط برون‌فردي با ساحت زيستي انسان سروكار دارند. همچنين چهار گونه ارتباطاتي مذكور كار با معنا، كار هدفمند، خودشكوفايي در كار و به هم پيوستگي با هر چيز در محيط كاري و طبيعي را به ارمغان خواهند آورد، و سرانجام هر يك از آن‌ها در انگيزش در كار كاركنان مؤثر خواهند بود. بر اساس تحقيقاتي كه به منظور آزمون فرضيه‌هاي مدل به روش‌هاي تحليل مسير و تحليل عاملي تأييدي در دو سطح صف و ستاد در دانشگاه تهران انجام گرفت، كاركنان دانشگاه تهران بر اين عقيده بودند كه ارتباط ميان فردي و ارتباط برون فردي در انگيزش در كارشان مؤثرند؛ امّا در نظر آنان ارتباط فرافردي و ارتباط درون‌فردي در برانگيختگي در كارشان رابطه‌اي ندارد.