تغيير اهميت راهبردي منابع نفتي و پيامدهاي آن از نظر سياست گذاري

Proposing New Policies Facing Changes in Strategic Importance of Oil Resources

اين مقاله استدلال مي كند كه اهميت راهبردي منابع نفتي در سطح جهاني و داخلي كاهش يافته است و به اين ترتيب نفت ديگر كالايي به اندازه گذشته مهم نيست. افزايش مقاومت اقتصاد ملي و جهاني نسبت به تغييرات عرضه نفت ايران از نشانه هاي اين تحول است. تحولي ديگر افزايش خطر كاهش غيرمنتظره تقاضاي نفت است، خطري كه سايه آن همواره در سال هاي اخير بالاسر اين صنعت احساس شده است. درواقع نگراني از امنيت عرضه در دهه هاي اخير كم رنگ و نگراني از امنيت تقاضا برجسته شده است. مفهوم اوج نفت نيز در اين راستا بررسي و نظريه تازه اي درباره آن پيشنهاد شده است، نظريه اي براي يك تغيير پارادايم درباره اين مفهوم و عطف توجه از ايده اوج عرضه به ايده اوج تقاضا. در نتيجه اين تحولات تا حدود زيادي اهرم نفت به مثابه ابزار اعمال اراده سياسي را از دست عرضه كنندگان خارج و به دست مصرف كنندگان سپرده است همچنين امنيت بلندمدت اقتصادي توليدكنندگان و آينده بازار نفت ايشان را به چالش كشيده است. اما از سويي ديگر كشورهاي داري منابع نفت ارزان را در مزيت رقابتي قرار داده است. اين مقاله پيشنهادهايي براي اين وضعيت تازه دارد.

The article argues the strategic importance of oil resources has faded in each internal or global scope and as result oil is not as important commodity as it was before. The increment in resistance of both national and world economy to the volatility of Iran’s oil supply indicates it is not such important either to Iran or to the world anymore. Another change is the upward risk of unprecedented plunge in oil demand، a risk which is always sensed in recent years. The worry about supply security has been declined while of demand security raised. The concept of peak oil is reviewed in this vein and a theory to a paradigm shift is proposed; a shift from the idea of supply peak to demand peak. As consequences of the changes the oil leverage as a tool in pursuing political will has been handed over from suppliers to the consumers. Moreover، economic security and future oil market have been challenged in long term. Yet، on the other hand، nations with cheap oil resources are gifted by an extra competitive advantage. The article gives policy recommendations to Iran over the new status.