روش تجربي از ديدگاه فيلسوفان مسلمان

منطق ارسطويي حس را، به عنوان نقطۀ شروع هر علم، تنها در همان زمان مشاهده يقين ­آور مي‌داند. علم حسي در ديگر زمان­ها و درباره موارد مشابه سكوت اختيار مي­كند. جزم و يقين نيز در محدودۀ قياس و روش قياسي منحصر مي­شود و ديگر روش­ها براي كسب اعتبار در نهايت بايد به روش قياسي بازگردانده شوند. علم حسي نيز براي توسعۀ دامنۀ يقين خود، در مسير كسب اعتبار، روي به سوي قياس دارد و در اين مسير بايد از پل استقرا، قاعده‌الاتفاقي و ... عبور كند تا به جايگاه رفيع تجربه دست يابد و از دولت سر قانون علّيت و فروع آن، به عنوان روشي كارآمد و معتبر در علوم طبيعي به كار گرفته شود. از ديدگاه فلسفۀ اسلامي، تنها در اين صورت است كه علوم طبيعي مي‌توانند به عنوان علومي متقن و قابل تكيه بر خود ببالند و تاج علوم حقيقي را بر سر نهند. اين مقاله تلاش مي­كند تا مسير رسيدن حس به غايت روش ­شناسي ارسطويي، يعني يقين، را ترسيم كند.