بررسي نقش روشنفكر در جامعه سه نمايشنامه از پشت شيشه ها، ارثيه ايراني و صيادان

دهه‌هاي 1340 و 1350 در ايران، به لحاظ اجتماعي دهه‌هاي پرتلاطمي محسوب مي‌شوند. در اين دوران تئاتر نيز به شكلي بي‌سابقه رو به گسترش است. اما اين نهاد فرهنگي كه نمادي از روشنفكري محسوب مي‌شود، ديدگاه‌هاي متفاوتي را در مورد نقش روشنفكر در جامعه مطرح مي‌كند. در ميان اين آثار، آثار اكبر رادي نقش قابل‌توجهي دارند. اين مقاله ضمن ارجاع به مفهوم ايدئولوژي نزد آلتوسر و بررسي شرايط توليد از منظر تري ايگلتون، با توجه به ايدئولوژي‌ها و وضعيت اجتماعي-سياسي ايران در دهه‌هاي ذكرشده، در پي تحليل سه اثر از اكبر رادي برمي‌آيد. نمايشنامه‌هاي از پشت شيشه‌ها، ارثيه ايراني، و صيادان در همان سال‌ها چاپ و اجرا شده‌اند و نگاهي ويژه را در مورد نقش روشنفكر در جامعه عرضه مي‌دارند. آنچه از روشنفكر در اين پژوهش پيش روست، نقشي است كه پير بورديو براي روشنفكر در نظر مي‌گيرد: تعهد و آموزش. نمايشنامه‌هاي موردبحث نيز باوجود تفاوت‌ها، در نوع نگاه به روشنفكر به‌عنوان نيرويي مخالف در جامعه كه در پي آگاهي‌بخشي است، اشتراكاتي دارند. البته لازم به ذكر است كه اين نقش در اين آثار بسيار چالش‌برانگيز نشان داده شده است و نوشتار پيش رو نيز در پي بررسي همين چالش‌هاست.

1960s and 1970s are among critical eras in contemporary Iran. During this time theater specifically developed with rapid pace and expanded new discourses in society. This new cultural factor was in itself an intellectual symbol and one of its main issues was the role of intellectuals in changing the society. The plays written by Akbar Radi are the very example of this subject. This essay considers ideology in Althusserian sense and regarding the analysis of conditions of production in Eagleton's theory, different ideologies present at that era, and the social-political situation of Iran in 60's and 70's, examines three plays by Radi. These plays have very unique perspective on intellectual's role in society. What we mean by intellectual is what Pierre Bourdieu wrote: commitment and teaching. Despite many differences in form and subject, all of the mentioned plays have concerns regarding the function of intellectual as an antagonist in society and his role in making people aware of their situation. These plays show this role very challenging in this essay wants to study this very challenge. specifically developed with rapid pace and expanded new discourses in society. This new cultural factor was in itself an intellectual symbol and one of its main issues was the role of intellectuals in changing the society.