تاملي بر نظريه ي خانه نشيني زن در فقه اسلامي

Prohibition of Women's Social Presence Narrations from a Fiqh Point of View

الگوي رفتاري زن در خانواده و جامعه از موضوعات بحث برانگيز در فقه اسلامي است. گروهي بر اين باورند كه زن بايد در خانه بنشيند و به مسئوليت هاي همسري و مادري مشغول باشد و حضورش در جامعه تنها در موارد ضروري مجاز است. گروهي ديگر از اين نظريه انتقاد كرده و حضور اجتماعي زن را حق مشروع وي به شمار آورده اند. اختلاف نظر در اين مسئله ناشي از تنافي ظاهري ادله ي قرآني و روايي مربوط به آن است. ادله ي متعددي از قرآن و سنت بر مشروعيت حضور اجتماعي زن دلالت دارد و با وجود آنها، روايات متعددي نيز درباره ي لزوم حبس زن در خانه وارد شده است. بسياري از فقهاي عظام با هدف جمع ميان دو دسته ادله، روايات خانه نشيني را به استحباب حبس يا جلوس زن در خانه حمل كرده اند و بدين ترتيب «خانه نشيني» به عنوان الگوي رفتاري مطلوب براي زن مسلمان معرفي شده است. فرضيه ي نگارنده در اين نوشتار آن است كه حكم اولي يا نفسي براي زن مسلمان اباحه ي حضور اجتماعي است و در شرايط عادي نشستن در خانه يا حضور در جامعه رجحاني ندارد. مبتني بر اين فرضيه روايات دال بر حبس يا جلوس زن در خانه ناظر به جهات ثانوي است. نگارنده ضمن بررسي پيامدهاي خانه نشيني زن رشد يافته در جامعه ي مدرن، تحليل اخلاقي روايات دال بر خانه نشيني زن را نقد كرده و ماهيت ثانوي حكم خانه نشيني را تبيين خواهد كرد.

Women’s behavior model in the family and society is a controversial topic in Islamic Fiqh. Some believe that women must sit at home and be engaged in maternity responsibilities and that their presence in society is only allowed in necessary cases. Others criticize this approach and consider social presence of women as their legitimate right. Disagreement on this issue arises from the apparent contradiction in Qur'anic and Sunnah (narrative) evidence on the issue. Several evidence of Quran and Sunnah implies the legitimacy of women's social presence. Despite them، we also have several narrations about the need for a female be shut in at home. Many great fiqh scholars considered the latter narrations to mean that sitting at home being desirable not a must، to reconcile between the two category of evidence on the issue and thus they consider home sitting as the desired (Mustahab) model of behavior for Muslim women.The author's hypothesis is that the primary Hukm for Muslim women is permissibility of her social presence and sitting at home is not preferred in normal situations. Based on this hypothesis، narrations implying sitting at home of a woman observe on the secondary directions. While investigating the consequences of home-sitting of a woman grown in the modern society، this paper criticizes the ethical analysis of narratives indicating women's home-sitting and explains the secondary nature of the home-sitting Hukm.