حاكميت بر رعايا: بازتاب ايدئولوژي صفويان در نقاشي هاي «مرد سوار بر اسب و فيل تركيبي» (پيكره در پيكره)

Sovereignty Over the Ra’āyā: Reflection of Safavid Ideology in “Man on a Composite Horse and Elephant” Paintings

نقاشي هاي «مرد سوار بر اسب و فيل تركيبي» صفوي دسته اي از آثار نقاشي تركيبي جهان اند كه محققان به ظهور و وفور تصويرگري آنها در سده 16ه/10م اذعان دارند. اين آثار بر رغم جذابيت، در سال هاي بعد به دلايلي مبهم دچار ركود و تغيير مضامين شدند. تحقيق حاضر مي كوشد با مبنا قرار دادن «نظريه بازتاب»، مبني بر انعكاس جامعه و ايدئولوژي مسلط در آثار هنري و با استفاده از روش تحليل محتواي تصاوير و تطبيق نتايج آن با تاريخ اجتماعي دوره صفويان، با پاسخ گويي به سوالاتي چون چيستي هويت و كنش پيكره هاي موجود در اين آثار و نقششان در تكوين جامعه و چگونگي بازتاب جامعه در آنها به برخي از اين دلايل اشاره نمايد. گفتني است داده هاي تصويري در اين تحقيق به شيوه اشباع نظري و داده هاي تاريخي به روش اسنادي جمع آوري شده اند. تعيين گروه ها و طبقات حاضر و غايب در بدنه اجتماع تصويرشده در اين آثار، استخراج مقوله هاي اصلي از كدگذاري تصاوير شامل «حاكميت يك پارچه و متمركز» و «شاه هم چون رمه بان رعايا»، تطبيق مقوله هاي يادشده با كاركردها و كاستي هاي ايدئولوژي طبقه حاكم صفوي، نگاه انتقادي به مضامين و سرانجام ارائه دلايلي براي ركود تصويرگري آنها در اواخر دوره صفويه چون كم شدن توان ايدئولوژي پوياي اوليه و از رونق افتادن تشبيهاتي مانند «شاه هم چون رمه بان» از مهم ترين دستاوردهاي اين تحقيق به شمار مي رود.

The” Man on a composite horse and elephant” Paintings of Safavid belong to the world- composite paintings class that the scholars have acknowledged for emerging and abundance of them in the 16th / 10th century. Despite the attractiveness, those works faced stagnation and changing concepts over the next following years. This research on the context of the theory of reflection attempts to explain the influence of society and the dominant ideology in the art works and analysis of the content of images and its adaptation to the Safavid society, the nature and function of the identity and function of the figurative compartments in those works and their role in society and the reflection of society on them. The most important achievements of this research are determining the present and absent groups in the community which is depicted in those works, extracting the main concept from encoding images including "Integrated and centralized governance" and "king as herder of ra’āyā", adjusting those concepts with the capabilities and defects of the ruling class ideology, having a critical look at the concepts and finally presenting reasons for the stagnation of their illustrations, such as reduction of the capacity of the early dynamic ideology and the wane of metaphors such as ”king as herder of ra’āyā”.