چكيده فارسي :
اشاره: «عقل» در تفكر اسلامي و فرهنگ مغرب زمين در مجموعه هميشه از جايگاه رفيع و شايسته اي برخوردار بوده است، اما تلقي و تحليلي كه از اين حقيقت ممدوح در دو فرهنگ اسلامي و مغرب زمين . خصوصا غرب پس از رنسانس - به چشم مي خورد، با يكديگر تفاوت و در مواردي تعارض جدي دارد. عقل به همراه ديگر شقوق لغوي آن (در فارسي و عربي و معادل هاي آن در زبانهاي لاتين) همچون، عقلي، عقلاني، عقلانيت، عقل گرايي و معقول با اينكه در نگاه اول مفاهيم نسبتا روشن و مشخصي را افاده مي كنند، اما معلوم نيست كه اگر در ماهيت آنها كارش بيشتر شود، وضوح و روشني آن همچنان محفوظ بماند، در باب ماهيت عقل و عقلانيت در تفكر اسلامي و مغرب زمين از دو ديدگاه معرفت شناختي و هستي شناختي مي توان تأمل نمود.
به بيان ديگر، هم ميتوان در تحليل هاي تئوريك علوم انساني از عقل و عقلانيت تفحص نمود و نقش معرفتي آن را ارزيابي كرد و هم مي توان به سير تاريخي و عوارض و لوازم و نتايج تحقق خارجي عقلانيت، عطف نظر كرد.
به هر حال از هر يك از اين دو زاويه بر موضوع عقلانيت نظر كنيم، . از آنجا كه اين موضوع با
موضوعات جدي ديگري همچون دين، سباست و اخلاق ارتباط جدي دارد . بنظر ميرسد كه تحقيق بررسي در آن مي تواند در جامعه نكري ما آثار مطلوب و مفيدي در بر داشته باشد. از اين رو بر آن شديم كه قسمت معتنابهي از شماره نخست قبسات را به بحث از «عقلانيت» و لوازم و ثمرات و شئون آن اختصاص دهيم. مصاحبه اي كه از اين پس مي آيد، حاصل گفتگوي قبسات با متفكران اتريشي است كه در اسفند 74 براي شركت در سمينار دورهاي ديالوگ بين اديان با عنوان «عدالت در روابط بين الملل، به ايران آمدند، حضور اين انديشمندان را مغتنم شمرديم و با وجود كمبود وقت، بحث فشرده اي را در باب «عقلانيت، با ايشان ترتيب داديم، گواينكه برايند سخنان ميهمانان محترم اين گفتگو، به بحث از عقلانيت اخنصاص نبافت ثمرة بحث، مطلبي است كه ملاحظه مي كنيد.
