بررسي تطبيقي مباني التزام به عقد با تأكيد بر نظريه اعتماد

Comparative Study on the Foundations of Commitment to the Contract with an Emphasis on the Reliance Theory

مهم‌ترين وجه تمايز تعهدات حقوقي از وعده‌هاي اخلاقي قدرت اجبار‌‌كننده‌ي آن است كه به شكل ضمانت اجراي حقوقي ظاهر مي‌شود. اين نيروي الزام‌آور از كجا نشات مي‌گيرد؟ ضرورت پاسخ‌گويي به اين پرسش‌ مهم به ارائه‌ي نظريه‌هايي انجاميده است كه هر يك به تفاوت، حاميان بسيار دارند. از يك سو، طرفداران نظريه‌ي اراده بر قصد متعهد تأكيد مي‌كنند و از سوي ديگر، اجتماعيون با مبنا قراردادن ملاك‌هاي گوناگون ــ بسته به داعيه‌اي كه دارند ــ هر يك بر معياري متمايز اصرار مي‌جويند. اقتصاديون به كارآمدي مي‌انديشند و عدالت جويان بر طبل انصاف مي‌كوبند. در اين ميان، قائلين به نظريه اعتماد به جاي اراده‌ي متعهد ، اعتقاد معقول و انتظارات مشروع مخاطب را مطمح نظر قرار داده‌اند. در اين مقاله مهم‌ترين نظريه‌هاي مطرح در حوزه‌ي حقوق قراردادها مورد نقد و بررسي قرار مي‌گيرند. در اين راستا نظريه اعتماد به عنوان نظريه‌اي كه مي‌تواند كاستي‌هاي نظريه اراده را جبران كند با تفصيل بيشتري بررسي، و نتايج مثبت و منفي پاي‌بندي به آن ارزيابي شده است، و جايگاه آن در حقوق موضوعه ايران با ملاحظه‌ي مباني فقهي آن مطالعه خواهد شد.

The most important feature that differentiates legal obligations from moral promises is that they are enforceable at law, but the main problem here is finding its reasons. Number of theoreticians has tried to answer this important question and each of them has many followers. On one hand, the advocates of “will theory” emphasize on “intention” element and on the other hand, the socialists insist on various criteria based on their pretension. While the economists focus on “efficiency,” the justice-seekers concern about “equity” as a fundamental standard. Meanwhile, the theoreticians who believe in reliance theory have turned away from the intention of promiser theory and focus on the reasonable pondering and legitimate expectations of the promisee instead of the promiser intention. In this article, some of the most important theories regarding contract law especially Reliance Theory which is remedial substitute for defective Intention Theory and also it’s legal consequences will be discussed profoundly and comparatively with Iranian and Islamic Law.