هدف و منبع رويكرد تفسيري فقه اسلامي در قياس با تفسير كارگردگرا

The Purpose and Source of Interpretation in Islamic Jurisprudence; a Comparative Study by Pragmatic Interpretation

ديدگاه­ هاي كلاني كه چارچوب انديشه تفسيري را شكل مي­دهد با عنوان رويكرد مي­ شناسيم. به طور كلي، رويكردهاي تفسيري را مي­ توان به دو دسته «اراده ­گرا» و «كاركردگرا» تقسيم نمود. رويكرد تفسيري در فقه اسلامي دو هدف اصلي دارد: انسجام نظام تفسيري، و كشف اراده شارع. انسجام تفسيري و منطقي كه كمتر مورد توجه قرار گرفته است مبتني بر نظريه صدق انسجام و با هدف جزميّت استدلال قضايي است. ابزارهاي تفسيري اين رويكرد نيز عبارت است از يكپارچگي تفسير قوانين، ماهيت ­شناسي، حاكميت اصول حقوقي و قياس حقوقي. در برابر، تفسير كاركردگرا مبتني بر پراگماتيسم بوده و اساساً تكثرگرا است؛ لذا بهاي كمتري به جزميت و يكپارچگي تفسير مي­دهد. همچنين قياس ­گريز و ماهيت­ گريز است. از سويي، منبع تفسير در فقه اسلامي اساساً متن و گاهي زمينه متن مي­ باشد. در برابر، پراگماتيسم تفسيري اصولاً زمينه ­گرا است. تحقيق حاضر تلاش دارد جنبه ­هاي كمترديده ­شده و پر اهميتِ تفسير فقهي را از منظر روش­شناختي بررسي نمايد. در نتيجه، تحقيق مشخص مي­شود كه وجه تمايز اصلي تفسير فقهي و تفاسير كاركردگرا، ناظر بر انسجام روش تفسير اول است.

Interpretive approach refers to the main ideas which construct the interpretive method of a judge or a jurist. We classify the interpretive approaches as intentional and functional attitudes. Feqh (Islamic jurisprudence) proceeds two purposes in interpretation; discovery of divine rules and integrity of interpretation. for these aims, Islamic jurists leads to the text and they are mostly textualist. However, sometimes the context helps the jurist to understand the hidden rules. In other hand, they attend to systemic interpretation, legal essentialism, sovereignty of legal principles and legal deduction. In contrast, pragmatic interpretation justifies the plural views, does not need to deduction and is anti-essentialist. this article tries to state these dimensions of the approaches and study the interpretation of Feqh in a methodological way. In that way, we define the meaning of approach. then introduce the characteristics of each approaches. The result is that, every approach has it’s own advantages and disadvantages. The jurist must choose the one which is more useful for his/her society.