كاني‌ شناسي، ژئوشيمي و منشأ كانه‌ زايي آهن و مس در توالي آتشفشاني- رسوبي هرمز، گنبد نمكي زندان، بندر لنگه

گنبد نمكي زندان در شمال شهرستان بندرلنگه و در پهنه زاگرس قرار دارد. اين گنبد نمكي از واحد‌هاي درهم سازند هرمز شيل، مارن و خاك سرخ به سن پركامبرين تشكيل‌شده ‌است و در سازندهاي ميشان (مارن خاكستري و آهك‌هاي رسي)، آغاجاري (ماسه‌سنگ آهكي و مارن‌هاي سرخ‌رنگ) و بختياري (كنگلومرا و ماسه‌سنگ‌هاي آهكي چرتي) برون‌زد يافته ‌است. در داخل سازند هرمز كانه‌زايي آهن و مس رخ‌داده ‌است. فراوان‌ترين شكل كانه‌زايي آهن به‌صورت لايه‌هاي هماتيت- ليمونيت- اوليژيست (خاك سرخ) در واحد H1 است. شكل ديگر كانه‌زايي آهن با عيار بالا، اما گسترش محدود، مخلوطي از هماتيت و مگنتيت در سنگ‌هاي ديابازي ناشي از فعاليت‌هاي ماگمايي در آخرين مرحله تشكيل واحدهاي سازنده گنبد نمكي (H4) در منطقه ‌است. كانسنگ آهن منطقه شامل كانه‌هاي هماتيت، اسپيكولاريت، مگنتيت، گوتيت و ديگر اكسيدها و هيدروكسيدهاي آهن است. كانه‌زايي مس (پيريت و كالكوپيريت) به‌صورت پراكنده در امتداد لايه‌بندي واحدهاي توف و شيل واحد H1 سازند هرمز صورت‌گرفته ‌است كه در اثر فرآيندهاي سوپرژن به مالاكيت تبديل‌شده ‌است. رابطه معناداري بين ميزان فراواني عناصر با ميزان آهن در كانسنگ‌هاي آهن وجود دارد؛ به‌طوري‌كه با كاهش ميزان TiO2، K2O، SiO2 و Al2O3 و افزايش ميزان Ni و Cr2O3 مقدار آهن افزايش مي‌يابد. حضور مقادير كم عناصر نامتحرك در گنبد نمكي زندان و دگرساني‌هاي پروپليتيك، سرسيتي و سيليسي و كربناتي‌شدن موجود در آن مي‌تواند نشاني از احتمال منشأ سيالي شورابه‌اي براي كانسار آهن اين گنبد باشد؛ هر‌چند براي اثبات اين مهم احتياج به بررسي‌هاي ايزوتوپي و سيالات درگير است، اين كانسار را مي‌توان در رديف كانسارهاي نوع VMS طبقه‌بندي كرد.