بررسي عملكرد، اجزاي عملكرد و صفات رشدي تريتيكاله تحت تأثير تاريخ هاي مختلف كاشت (مطالعه موردي: شهرستان گرگان)

(Effect of different planting dates on yield, yield components and growth characteristics of triticale (case study: Gorgan township

مقدمه و اهداف: ارزش غذايي محصول توليدي هر گياه به نهاده هاي به كار رفته، نور و دماي فصل رشد كه تحت تأثير تاريخ كاشت است، وابسته مي باشد. كاشت گياه در زمان مناسب به دليل ايجاد شرايط محيطي مناسب در تمام مراحل رشد، سبب افزايش عملكرد محصول ميگردد. با شناخت صحيح عوامل محيطي، نيازهاي بوم شناختي رقم مورد كاشت و اثر متقابل رقم با محيط، مي توان تاريخ كاشت تقريبي رقم موردنظر را تعيين كرد. بنابراين هدف از اجراي اين آزمايش تعيين تاريخ كاشت مناسب گياه تريتيكاله Tritico secale در شهرستان گرگان و بررسي اثر تيمارهاي مختلف تاريخ كاشت بر عملكرد، اجزاي عملكرد و صفات رشدي اين گياه ميباشد. مواد و روش ها: در اين آزمايش اثر شش تيمار تاريخ كاشت شامل 7 آبان، 21 آبان، 7 آذر، 21 آذر، 7 دي و 21 دي بر عملكرد، اجزاي عملكرد و صفات رشدي تريتيكاله در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان بررسي شد. اين آزمايش در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي93-1392 اجرا درآمد. در اين مطالعه، از رقم ژوانيلو- 92 ، استفاده و صفاتي مانند از عملكرد دانه، عملكرد زيست توده شاخص برداشت، شاخص SPAD تعداد روز تا گلدهي كامل، طول سنبله، تعداد پنجه بارور، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، وزن ساقه، تعداد دانه در سنبله و درصد دانه هاي پر و پوك مورد ارزيابي قرار گرفت يافته ها: نتايج اين آزمايش نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه، درصد دانه پر و شاخص سبزينگي از تاريخ كاشت هاي 7 آبان، 21 آبان و 7 آذر به دست آمد. اين تيمارها از نظر اجزاي عملكرد (به غير از وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملكرد زيست توده) تفاوت معني داري نداشتند. از نتايج ديگر اين پژوهش، كاهش عملكرد و اجزاي عملكرد تريتيكاله با تأخير در كاشت از 7 آبان به تاريخ 21 دي ماه مي باشد، به طوري كه اين تأخير، كاهشي به ميزان 35/86، 34/31، 21/86، 20،21/75، 16، 15/75،31/15، 21/40 درصد را به ترتيب در تعداد كل بوته، تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، درصد دانه پر و عملكرد زيست توده به دنبال داشت. كاهش ارتفاع بوته و به دنبال آن كاهش ميزان عملكرد زيست توده گياه، منجر به حصول بيشترين شاخص برداشت در تاريخ كاشت 7 آذر به ميزان 41/15 درصد شد. نتيجه گيري: به طور كلي مي توان نتيجه گرفت كه كشت رقم ژوانيلو- 92 تريتيكاله در تاريخ هاي 7 آبان تا 7 آذر در شرايط اقليمي گرگان، مي تواند به توليد عملكرد دانه اي در حدود 7/96-7/84 تن در هكتار و عملكرد زيست توده اي به ميزان 19/80-19/06تن در هكتار منجر شود

Introduction and objectives: The nutritional value of each plant production is dependent to light and temperature in growing season, which is affected by planting date. Planting at the suitable time was provided the best environmental conditions at all growth stages and it causes to increase in crop yield. By understanding environmental factors, ecological requirements of crop and environment and cultivar interaction effects, planting date can be determine for each cultivar. The purpose of this study was to determine the appropriate planting date of triticale in the Gorgan township and investigation of planting dates effects on yield, yield components and growth characteristics of triticale. Materials and methods: In this research, the effects of six planting dates (including 29 October, 12 November, 28 November, 12 December, 28 December and 11 January) were evaluated on grain yield, yield components and growth characteristics of triticale at the experimental field of Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, during 2013-2014. The experiment was carried out based on a randomized complete block design with three replications. Measured traits were grain yield, biological yield, harvest index, SPAD index, number of days to full heading, Spike length, number of fertile tillers, total number of plants, 1000-grain weight, plant length, stem weights, number of grain per spike, percentage of filled and unfilled grain. Results: The results showed that highest grain yield, filled grain percent and SPAD index were obtained in 29 October, 12 November and 28 November dates. Planting times was not significant effect on the yield components (exception of 1000 grain weight, harvest index and biological yield). The other results of this research showed that yield components of triticale were reduced with delay in planting date from 29 October to 11 January. Delay cropping reduced the total number of tillers, number of fertile tillers, plant length, spike length, number of grain per spike, 1000 grain weight, percentage of filled grain and biological yield equal to 35.86, 34.31, 21.86, 20, 21.75, 15.75, 16, 31.15 and 21.40 percent, respectively. Lower plant length and biological yield on 28 November planting date, lead to the highest harvest index (41.15%). Conclusion: In general, It could be concluded that triticale planting in 29 October to 28 November dates in Gorgan, lead to the highest production of grain yield (7.84 -7.96 t ha-1) and biological yield (19.06 - 19.80 t ha-1).