تأثير چند عامل زراعي بر دوره بحراني كنترل علف هاي هرز سويا

Effect of some agronomical factors on the critical period of weed control in soybean

سابقه‌‌ و هدف. دوره‌ي بحراني كنترل علف‌هاي ‌هرز بعنوان مقطعي از چرخه زندگي گياه زراعي تعريف مي‌شود كه تداخل علف‌هاي‌ هرز در آن منجر به بيش‌ترين كاهش عملكرد مي‌گردد. از عوامل موثر بر اين دوره مي‌توان به تاريخ، رقم‌ مورد كاشت و تراكم گياهي‌اشاره كرد. تاريخ كاشت گياه زراعي بر تداخل با علف‌هاي ‌هرز تاثير‌گذار‌است. ارقام سويا از نظر قدرت رقابت با يكديگر متفاوتند كه ممكن است مربوط به ويژگي‌هاي ر‌قابتي‌ ‌و يا آللوپاتي ‌آنها باشد. تراكم گياه زراعي نيز روي جمعيت علف‌هاي‌ ‌هرز خاصيت بازدارندگي‌دارد. در مورد تاثير اين سه عامل تاكنون در منطقه كار پژوهشي انجام نشده است. مواد‌ و روش‌ها. اين مطالعه در دو آزمايش جداگانه در سال 1392 در مزرعه‌اي واقع در شركت زراعي دشت ناز ساري انجام شد. آزمايش اول به صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. تيمار‌هاي آزمايش شامل تاريخ كاشت در دو سطح(16 خرداد و4 تير ماه) به عنوان عامل اصلي و رقم(شامل ارقام 033 و آجيلي) و عامل وجين(با 12 تيمار زمان وجين) بصورت فاكتوريل به عنوان عامل فرعي بودند. آزمايش دوم با آرايش اسپليت پلات با دو عامل و در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 24 تيمار و سه تكرار به اجرا درآمد. عامل اول تراكم كاشت سويا در دو سطح(31 و 42 بوته در متر مربع) وعامل دوم شامل انواع مديريت‌هاي زماني كنترل و رقابت علف هرز(12 سطح) بود. تيمار‌ها بر اساس مراحل نموي سويا در دو گروه در هر دو آزمايش قرار گرفتند. تيمار‌هاي عامل وجين به دو دسته تداخل علف‌هاي هرز تا مراحل صفر(سبز شدن)،5,3,1 برگي وگل دهي و تيمار‌هاي كنترل علف‌هاي‌ هرز تا مراحل ياد شده تقسيم شد. با در نظر گرفتن تيمار تداخل علف‌هاي‌ هرز تا مرحله صفر به عنوان شاهد بدون علف‌ هرز، اين دو دسته از تيمار به ترتيب با توابع لجستيك و گامپرتز برازش ‌داده شد و دوره بحراني علف‌هاي ‌هرز براي سه عامل تاريخ كاشت، رقم و تراكم تعيين گرديد. يافته‌ها. با احتساب 5 درصد كاهش عملكرد قابل قبول، شروع دوره بحراني كنترل علف‌هاي هرز براي كاشت زود و دير سويا به ترتيب 29 و 359 درجه روز، و پايان دوره در 1678 و 1258 درجه روز پس از كاشت برآورد گرديد. فرصت زودتر مساعد اعم از آبياري و كود‌هي در كاشت زود، به علف‌هاي هرز مهلت بيش‌تري براي جوانه‌زني و رقابت با سويا داده و منجر به طولاني‌تر شدن اين دوره‌ گرديد. متوسط تراكم علف‌هاي‌هرز در طول آزمايش اول 77 بوته در متر مربع و علف‌هاي‌ هرز غالب، گاو پنبه، تاج ريزي وتاج خروس بودند. شروع دوره بحراني براي هر دو رقم يكسان، ولي مدت دوره براي رقم آجيلي طولاني‌تر بود. رقم 033 به علت سرعت رشد بيش‌تر و قابليت بستن زودتر كانوپي گياهي‌، دوره ‌‌بحراني‌ كنترل‌‌ علف‌هاي‌ هرز كوتاه‌تري داشت. با افزايش تراكم سويا محدوده‌اي براي‌دوره بحراني كنترل‌علف‌هاي ‌هرز برآورد نگرديد. اين موضوع از طريق كاهش تراكم علف‌هاي ‌هرز بخصوص تاج خروس كه بذور آن جهت جوانه‌زني به نور محتاج است توجيه شد. نتيجه‌گيري. اختلاف در دوره بحراني به علت تاريخ كاشت ضرورت توجه بيش‌تر به تاثير فاكتور‌هاي محيطي موثر بر رقابت را در شرايط محدوديت منابع روشن نمود. تاريخ كاشت زود نياز به كنترل شديدتر علف‌هاي‌ هرز را مي‌طلبد. در اين مطالعه مشخص شد كاشت ديرتر سويا با تراكم بيش‌تر و استفاده از رقم 033 ضمن كاهش استفاده از علف كش، ريسك آسيب به محصول در سال بعد را كم مي‌كند

Background and objectives: The critical period of weed control (CPWC) refers to a part of crop growing season in which weeds should be removed in order to prevent maximum crop loss due to weed competition. Major factors which can influence the CPWC are planting date, cultivar and crop density. Planting date is impressive on the weed-crop interference. Soybean cultivars are different from the view point of competition with each other. This subject maybe related to competitive or allelopathic characteristics. Crop plant density also has an inhibitory effect on the weed density. There is not a research on these factors in the region. Material and Methods: This research was done in two separates experiment in a field that located in Sari Dashte naz agronomical company. The first experiment done in split plot factorial and RCBD design with three replications in 2013. Treatments were planting date in two levels (5 June and 24 June) as main factor and cultivar in two levels (033 and Agili) and weeding (with 12 weeding time) in factorial interactions as sub factor. Second experiment with split plot form, two factors in RCB format and three replications operated. First factor was planting density in two levels (31 and 42 p m-2) and second factor was different management (removal and weedy treatments). Treatments were placed in two groups based on soybean growth stages in both study. In the first set, the crop was kept weed-free until the growth stages of emergence, 1-trifoliate, 3-trifoliate, 5-trifoliate and flowering. The beginning and end of the CPWC based on 5% loss of the marketable seed loss, was determined by fitting Logistic and Gompertz equations to the relative yield data representing increasing duration of weed interference and weed-free period for three factors. Results: According to 5% acceptable yield loss beginning of CPWC for early and late planting date estimated 29 and 359 Degree Day After Planting (DDAP) and ending of CPWC were 1678 and 1258 DDAP. Appropriate sooner opportunity such as irrigation and fertilization in early planting, gave more time to weeds in order to germination and competition with soybean and resulted in become longer CPWC. Mean weed density was 77 plant m-2 and dominant species were Velvetleaf, Black nightshade and Redroot Pigweed. The beginning of CPWC was uniform for both cultivars but duration CPWC was longer in Agili. Cultivar 033 had more growth rate and could close sooner canopy. For these reasons its CPWC was shorter. With increasing crop density there was not any CPWC. This finding was described through weed density reduction especially redroot pigweed which required to light for germinating. Conclusion: Differences in CPWC due to planting date documented in this study highlight the need for a greater understanding of environmental factors affecting competition for limited resources. A practical implication is that early sowing requires more intensive weed management than late, at least in the north-east Iran. On the whole late planting with more density and using 033 cultivar, not only can reduce herbicide dose but also reduce risk injury to the next crop in rotation.