كليدواژه :
آهن , اسيد فيتيك , پروتئين دانه , روي , سوء تغذيه
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: سوء تغذيه يكي از مشكلات كنوني كشورهاي در حال توسعه مانند ايران مي باشد كه پايين بودن ميزان ريزمغذي ها در غلات و كاهش تنوع غذايي از دلايل آن است. با توجه به اينكه گندم در تغذيه مردم اين قبيل كشورها از جايگاه خاصي برخوردار است، محققين تلاش ميكنند با افزايش غلظت عناصري مانند آهن و روي و پروتئين دانه به همراه كاهش ميزان اسيد فيتيك و نسبت مولي اسيد فيتيك به روي در دانه گندم، با تأمين مواد مورد نياز بدن به كاهش سوء تغذيه كمك نمايند. با توجه به نقش اسيدفوليك در انتقال بنيان هاي تك كربنه و تأثير آن بر بهبود فرآيندهاي متابوليسمي، در اين پژوهش تأثير روش هاي مختلف كاربرد اسيدفوليك بر عملكرد دانه و برخي از شاخص هاي كيفي گندم مورد بررسي قرار گرفت. مواد و روش ها: در اين پژوهش رقم گندم گاسكوژن در آزمايش مزرعه اي با تراكم 500 بذر در مترمربع و با فاصله 20 سانتي متر بين رديف ها در تاريخ 23 مهرماه 1392 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه مراغه به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار كشت گرديد. فاكتورهاي مورد مطالعه در اين پژوهش شامل پيش تيمار بذور (با غلظت هاي صفر، 25 و 50 ميكرومولار اسيد فوليك به مدت 12 ساعت) و اسپري برگي 50 ميكرومولار ويتامين ياد شده در مراحل فنولوژيكي ساقه رفتن، سنبله رفتن، شيري شدن دانه، خميري شدن دانه و تمامي مراحل ياد شده به عنوان فاكتور دوم بود. در اين مطالعه عمليات محلول پاشي اسيد فوليك در ساعات پاياني روز با استفاده از سمپاش پشتي تلمبه اي به ميزان 100 ميلي ليتر از محلول ياد شده به ازاي هر متر مربع انجام گرديد. يافته ها: نتايج حاصل نشان داد كه در رقم گاسكوژن با كاربرد خارجي اسيد فوليك عملكرد دانه در مقايسه با شاهد افزايش يافت. همچنين، اسيد فوليك سبب افزايش ميزان پروتئين دانه، غلظت عناصر آهن و روي در دانه در مقايسه با شاهد شد. در مقابل ميزان اسيد فيتيك و نسبت مولي اسيد فيتيك به روي در اثر كاربرد خارجي اسيد فوليك در مقايسه با شاهد كاهش يافت. نتيجه گيري: اگرچه در اين مطالعه اثرات كاربرد خارجي اسيدفوليك روي دانه كامل مورد بررسي قرار گرفته است و بخشي از عناصر آهن و روي انباشته شده در دانه به همراه پروتئين در فرآيند آردسازي حذف ميگردد، اما با توجه به اثرات مثبت اسيدفوليك بر عملكرد، ميزان پروتئين دانه، تجمع آهن و روي در دانه گندم به همراه كاهش ميزان اسيد فيتيك و نسبت مولي اسيد فيتيك به روي، مي توان عنوان نمود كه كاربرد اسيد فوليك مي تواند راهكاري كوتاه مدت،
براي بهبود هر دو بعد كمي و كيفي امنيت غذايي و كاهش اثرات منفي سوء تغذيه به شمار آيد
چكيده لاتين :
Background and purpose: Nowadays malnutrition due to low food diversity is a serious problem in developing countries like Iran. Due to important role of wheat in nutrition of these countries, researchers try to produce wheat grains with higher proteins, amino acids, iron and zinc content, providing essential body nutrients and as a result reduce malnutrition. Considering the role of folic acid in transfer of single carbon fragments and its effect on improvement of metabolic processes, in this research effect of external application of folic acid on the quality and yield of wheat grains were investigated. Material and methods: Gaskogen wheat cultivar was planted in a farm experiment conducted at research farm of Maragheh University using randomized complete block design with three treatments with density of 500 seeds per m2 in early spring of 2013. The three treatments were as follows: control (without application of folic acid), priming of seeds with 25 and 50 μM solution of folic acid for 12 h and leaf spraying of folic acid with 50 μM concentration at stem elongation, heading, milky stage and dough stage. The third one was the same as second one except leaf spraying in heading stage. Folic acid spraying is carried out in the final hours of day by a pump sprayer. 100 mL of solution was sprayed per each square meter. Finding: Results revealed that folic acid external application had following advantages compared to control: firstly, increase the yield of grain, Secondly, protein, essential amino acids, Iron content of grain is increased meaningfully and finally cause to increase the chlorophyll content in flag leaf. Conclusions: In this research the effects of external application of folic acid have been studied on whole grain, but part of accumulated iron along with proteins during flour preparation process have been omitted. However considering positive impact of external application of folic acid on quality of grains and on proteins, amino acids, iron content of them; we can claim that this method was a short-term solution for both improving quality and quantity of food and reducing adverse effect of malnutrition.
