عنوان به زبان ديگر :
Effect of potassium, zinc and boron foliar application on canopy temperature, physiological traits and yield of two bread wheat cultivars under optimum and late planting dates
پديد آورندگان :
كمائي، حسين دانشگاه لرستان , عيسوند، حميدرضا دانشگاه لرستان - گروه زراعت و اصلاح نباتات , دانشور، ماشاالله دانشگاه لرستان - گروه زراعت و اصلاح نباتات , نظريان، فرهاد دانشگاه لرستان - گروه زراعت و اصلاح نباتات
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: گندم (Triticum aestivum L.) يكي از مهمترين منابع غذايي گياهي براي انسان است. درجه حرارت بالا ناشي از تأخير در كاشت يك عامل محيطي عمده محدودكننده رشد و توليد گندم به خصوص در مناطق
گرمسيري مي باشد. يكي از پارامترهايي كه به منظور ارزيابي ميزان اثر تنش گرما در ژنوتيپ هاي گندم مورد استفاده قرار
مي گيرد دماي سايه انداز گياهي است. اكثر خاك هاي ايران pH بالا و طبيعتي آهكي دارند. در اين نوع خاك ها حلاليت
عناصر غذايي كم، جذب اين عناصر توسط گياه كاهش و نياز گياهان به اين عناصر غذايي افزايش مي يابد. اين آزمايش
به منظور بررسي اثر محلول پاشي پتاسيم، روي و بور بر دماي سايه انداز گياهي، صفات فيزيولوژيك و عملكرد دو رقم
گندم نان تحت تاريخ هاي كاشت مناسب و تأخيري اجرا گرديد
مواد و روش ها: آزمايشي به صورت كرت هاي دو بار خرد شده در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با 20
تيمار و سه تكرار در سال زراعي 95-1394 در شهرستان رامهرمز با عرض جغرافيايي 31 درجه و 16 دقيقه شمالي و طول جغرافيايي 49 درجه و 37 دقيقه شرقي و ارتفاع 160 متر
از سطح دريا اجرا گرديد. عامل هاي آزمايشي شامل تاريخ كاشت در دو سطح مناسب ( 30 آبان) و تأخيري ( 15 دي) به عنوان عامل اصلي، محلول پاشي عناصر غذايي در پنج سطح با آب (شاهد)، پتاسيم، روي، بور و پتاسيم + روي + بور (هر كدام سه ليتر در هكتار) به عنوان عامل فرعي و دو رقم گندم نان پيشتاز و چمران 2 به عنوان عامل فرعي فرعي بودند. محلول ها براي محلول پاشي از طريق پتاسيم 21 درصد، كلات- روي 7/5 درصد و بور 5 درصد آماده گرديد. صفات مورد اندازه گيري شامل محتواي كلروفيل برگ محتواي نسبي آب برگ پرچم، پايداري غشاي سلول، حداكثر عملكرد كوانتومي فتوسيستم (Fv/Fm) II) و ميزان پرولين برگ بودند
يافته ها: با تأخير در كاشت به دليل تنش گرماي انتهايي كليه صفات فوق غير از ميزان پرولين برگ به طور معني داري
كاهش يافت. با اين حال، تأخير در كاشت موجب افزايش دماي سايه انداز گياهي گرديد. محلول پاشي پتاسيم، روي و
بور به صورت مجزا و تركيبي اثرات زيان بار ناشي از تأخير در كاشت بر صفات محتواي كلروفيل برگ، محتواي نسبي آب برگ پرچم، شاخص پايداري غشاي سلول، حداكثر عملكرد كوانتومي فتوسيستم ،(Fv/Fm) II) ميزان پرولين برگ و عملكرد دانه را در هر دو رقم گندم كاهش داد. هم چنين، محلول پاشي اين عناصر غذايي موجب كاهش دماي سايه
انداز گياهي ارقام گندم تحت هر دو تاريخ كاشت مناسب و تأخيري گرديد. با وجود عدم اختلاف معني دار در ارقام
گندم پيشتاز و چمران 2 در دماي سايه انداز گياهي، شاخص پايداري غشاي سلول، حداكثر عملكرد كوانتومي فتوسيستم ،(Fv/Fm) II) ميزان پرولين برگ و عملكرد دانه، اين ارقام به ترتيب به كاربرد مجزاي روي و كاربرد تلفيقي پتاسيم + روي + بور در هر دو تاريخ كاشت مناسب و تأخيري واكنش مناسب تري نشان دادند
نتيجه گيري: رقم گندم چمران 2 در شرايط عدم اعمال محلول پاشي عناصر غذايي پتاسيم، روي و بور (شاهد) عملكرد
بيشتري را نسبت به رقم پيشتاز تحت تاريخ هاي كاشت مناسب و تأخيري نشان داد، اما با اعمال محلول پاشي عناصر
غذايي پتاسيم، روي و بور واكنش ارقام گندم نان پيشتاز و چمران 2 متفاوت بود. بين دماي سايه انداز گياهي با صفات
فيزيولوژيك مورد اندازه گيري و عملكرد دانه ارتباط معني داري مشاهده شد، به گونه اي كه افت دماي سايه انداز گياهي
موجب بهبود صفات فيزيولوژيك و متعاقب آن افزايش عملكرد ارقام گندم نان پيشتاز و چمران 2 تحت تاريخ هاي
كاشت مناسب و تأخيري گرديد، كه اين بهبود با اعمال محلول پاشي روي براي رقم گندم چمران 2 و محلول پاشي
پتاسيم + روي + بور براي رقم پيشتاز مشهود بود
چكيده لاتين :
Background and objectives: wheat (Triticum aestivum L.) is one of the most important sources of plant food for human. High temperature resulting from delay in planting is one of the major environmental factor limiting growth and production of wheat, especially in tropical regions. Canopy temperature is one of the parameters which is used for evaluating the effect of heat stress on wheat.
Most of the Iranian soils have high pH and calcareous nature. In this type of soils solubility of nutrients low, absorption of these elements by plant reduced and requirement of plants increases to these nutrients. This experiment was conducted to study the effect of potassium, zinc and boron foliar application on physiological traits and yield of two bread wheat cultivars under optimum and late planting dates.
Materials and Methods: An experiment was conducted as split-split plot based on randomized complete blocks design with 20 treatments and three replications in Ramhormoz city with latitude 31o16' N and longitude 49°37' E and a height of 160 meters above sea level in farming year 2015-16. The experimental factors were included planting date in two levels: optimum (November 21) and late (January 5) as the main factor, nutrients foliar application in five levels: (water as a control, potassium, zinc, boron and combination potassium + zinc + boron (each 3 lit.h-1)) as the sub factor and two cultivars of bread wheat Pishtaz and Chamran 2 as the sub-sub factor. Solutions for foliar application were prepared by using potassium (21%), zinc-chelate (7.5%) and boron (5%). Traits measured were included leaf chlorophyll content, flag leaf relative water content, cell membrane stability index, maximum quantum efficiency of PSII (Fv/Fm) and leaf proline content.
Results: The results showed that with delay in planting all above traits except leaf proline content decreased significantly due to terminal heat stress. However, the delay in planting was increased canopy temperature. Potassium, zinc and boron foliar application separately and in combination reduced harmful effects caused by the delay in planting on the traits leaf chlorophyll content, flag leaf relative water content, cell membrane stability index, maximum quantum efficiency of PSII (Fv/Fm), leaf proline content and grain yield in both wheat cultivars. As well as, foliar application these nutrients reduced canopy temperature of wheat cultivars under both optimum and late planting dates. Despite the lack of significant differences in Pishtaz and Chamran 2 wheat cultivars in canopy temperature, cell membrane stability index, maximum quantum efficiency of PSII (Fv/Fm), leaf proline content and grain yield, these cultivars showed a more appropriate response to the zinc separate application and potassium + zinc + boron combined application in both optimum and late planting dates, respectively.
Conclusion: Chamran 2 wheat cultivar without nutrients foliar application of potassium, zinc and boron (control) showed more yield than Pishtaz cultivar under optimum condition but at late planting dates, wheat cultivars had different response to nutrients foliar application of potassium, zinc and boron. There is a significant relationship between canopy temperature with measured physiological traits and grain yield, so that loss of canopy temperature was improved physiological traits and subsequently increase yield bread wheat cultivars of Pishtaz and Chamran 2 under optimum and late planting dates, that this improvement was evident with the use of zinc foliar application for chamran 2 wheat cultivar and potassium+zinc+boron foliar application for Pishtaz wheat cultivar.
