برآورد اجزاي واريانس، قابليت توارث و ضرايب همبستگي صفات فنوتيپي و ژنوتيپي عملكرد دانه و اجزاء آن در گندم نان تحت شرايط ديم

Estimation of components variation, genotypic and phenotypic correlation coefficients of grain yield and its component in bread wheat (Tritium aestivum L.) under rainfed conditions.

به منظور برآورد مقدار وراثت پذيري خصوصي عملكرد و اجزاي آن و همچنين مقدار همبستگي فنوتيپي و ژنتيكي اين صفات، در سال 1385 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه زنجان،دو والد سرداري و SON 64 گندم نان به همراه 50 نسل F3 حاصل از تلاقي آنها، در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار، كشت گرديدند. برآورد پارامتر هاي مورد نظر با توجه به ماهيت ژنتيكي تنوع بين و درون لاين ها صورت گرفت. بالاترين برآورد وراثت پذيري خصوصي مربوط به صفت شاخص برداشت (76/4% =h2N) و كمترين برآورد مربوط به صفت تعداد دانه پنجه (5/9% =h2N) بود. وراثت پذيري خصوصي صفت عملكرد 64/5% برآورد گرديد. در اين تحقيق، كل واريانس ژنتيكي صفاتي نظير تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد، بيوماس و شاخص برداشت به واريانس افزايشي اختصاص يافت. علاوه براين، واريانس غالبيت، قسمت اعظم واريانس ژنتيكي صفات تعداد پنجه و طول ريشك را به خود اختصاص داد. عملكرد دانه با تعداد پنجه، تعداد دانه در سنبله و بيوماس همبستگي مثبت نشان داد. در اين تحقيق مهمترين صفات مؤثر بر عملكرد، بيوماس و تعداد دانه در سنبله تشخيص داده شد. از سوي ديگر، در هر دوي اين صفات جزء افزايشي كل واريانس ژنتيكي را به خود اختصاص داده و موجب حصول برآورد وراثت پذيري متوسطي براي آنها شده است. بنابراين، اين دو صفت را مي توان براي گزينش غير مستقيم براي افزايش عملكرد دانه در جمعيت مورد نظر در شرايط ديم پيشنهاد نمود.

This study was conducted to estimate of narrow sense heritability of grain yield and its component, genetic and phenotypic correlation between these traits and yield. Two parent, Sardari and SON 64, with 50 F3 generations resulted of cross between them were planted in RCBD design in three replication. For measurement of these traits sampling was carried out before and after harvest. Estimation of genetic parameters was conducted considering the importance of genetic variation between and within generations. The maximum narrow sense heritability was detected for harvest index (h2n = %76.4) and the minimum narrow sense heritability was found for number of tiller (h2n = %5.9). The estimated value of narrow-sense heritability for grain yield was % 64.4. The additive effect was more important than number of grain per spike, 1000 grain weight, grain yield, biomass, and harvest index. Dominants effect was also more important than additive effects for number of tiller and length of awn. Yield had positive genetic correlation with seed in spike, number of tiller and biomass and negative correlation with length of awn and harvest index. Therefore, selection based on yield biomass and number of seed in spike due to high narrow sense heritability and genetic correlation with yield can supply favorable genetic gain. Finally, based on our results, we suggest that for increasing in seed yield of wheat under rainfed conditions, these latter two traits for indirect selection can be useful.