بررسي رفتارهاي پيشگيري‌كننده تب مالت در دامداران شهرستان خاش بر اساس الگوي اعتقاد بهداشتي

Preventive Behaviors of Brucellosis in Khash City Ranchers Based on Health Belief Model in 2015

زمينه و هدف: بيماري تب مالت (بروسلوز) يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي مشترك بين انسان و دام است كه در ايران و به‌ويژه استان سيستان و بلوچستان شيوع فراواني دارد. اين مطالعه با هدف بررسي عوامل مؤثر بر رفتار بر اساس الگوي اعتقاد بهداشتي در دامداران شهرستان خاش انجام شد. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه توصيفي تحليلي 200 نفر از دامداران روستايي شهرستان خاش با روش نمونه‌گيري تصادفي چندمرحله‌اي از مراكز بهداشتي درماني انتخاب شدند. داده­ها با استفاده از پرسشنامه محقق­ ساخته كه روايي و پايايي آن ثابت‌شده بود گردآوري گرديد. در اين مطالعه نقش آگاهي و سازه‌هاي الگوي اعتقاد بهداشتي در پيش‌بيني و انجام رفتارهاي پيشگيري از تب مالت موردبررسي و تجزيه‌وتحليل قرار گرفتند. براي تجزيه­ وتحليل داده‌ها از SPSS 18 و با استفاده از آزمون‌هاي آماري شامل ضريب همبستگي پيرسون براي تعيين رابطه سازه‌ها و رفتار و براي تعيين قدرت پيش‌بيني­ كنندگي سازه‌ها بر رفتار نيز از آزمون رگرسيون خطي استفاده شد. يافته‌ها: ميانگين سني دامداران 16± 44 سال بود؛ 53 % مشاركت‌كنندگان مرد و 44/5% نيز بي‌سواد بودند. ميانگين نمره آگاهي دامداران 6/5 ±33 بود. بين آگاهي، حساسيت درك­شده، شدت درك‌شده، منافع درك‌شده و خودكارآمدي با رفتار پيشگيري‌كننده از تب مالت ارتباط مستقيم معنادار وجود داشت؛ اما بين موانع درك‌شده و انجام رفتارهاي پيشگيري از بيماري تب مالت ارتباط معكوس مشاهده شد. همچنين خودكارآمدي و منافع درك‌شده پيش‌بيني­ كننده رفتارهاي پيشگيري بودند. نتيجه‌گيري: خودكارآمدي و منافع درك‌شده قوي‌ترين پيشگويي‌كننده رفتار بودند. لذا برنامه‌ريزي بر اساس الگوي اعتقاد بهداشتي با تأكيد بر افزايش خودكارآمدي و منافع درك‌شده به‌منظور بهبود رفتار توصيه مي‌گردد.

Background and objective: Brucellosis is one of the most common zoonosis diseases more prevalent in Iran, especially in Sistan and Baluchestan Province, Iran. This study was aimed to assess factors influencing the behavior based on the Health Belief Model (HBM) among ranchers in Khash city, Iran. Materials and methods: In this cross-sectional study 200 rural ranchers of the Khash city were selected through randomized multistage sampling method from health centers. Data were collected through a researcher-made questionnaire with approved validity and reliability. In this study the role of awareness and health belief model constructs (perceived susceptibility, perceived severity, perceived benefits, perceived barriers and perceived self-efficacy) for the prognosis and implementation of rubella preventive behaviors were studied and analyzed. Data was analyzed using SPSS 18 and Pearson correlation coefficient for determining the relations of constructs and behaviors and linear regression test to determine the prediction of constructs on behavior. Results: The mean age of ranchers was 44±16; 53% of participants were male and 44.5% were illiterate. The mean age of knowledge of the participants was 33 ± 6.5. Between the knowledge, perceived susceptibility, perceived severity, perceived benefits and perceived self-efficacy and behavior there was a positive and significant association, but between the perceived barriers and behavior was a negative and significant association. Furthermore, results showed that self-efficacy and perceived benefits were the behaviors’ predictors. Conclu sion: Self-efficacy and perceived benefits were the strongest predictor of behavior. Educational programs based on the health belief model are recommended with an emphasis on increasing self-efficacy and perceived benefits to improve behavior.