تاثير برنامه آموزشي مبتني بر الگوي اعتقاد بهداشتي بر بهبود رفتارهاي پيشگيرانه از مصرف سيگار در دانش‌آموزان

THE EFFECT OF AN EDUCATIONAL INTERVENTION BASED ON HEALTH BELIEF MODEL ON IMPROVING SMOKING PREVENTIVE BEHAVIORS

زمينه و هدف: سيگار از معضلات اساسي سلامتي است كه سبب گرفتارشدن بخش زيادي از نوجوانان جامعه شده است. هدف مطالعه حاضر تعيين تأثير برنامه آموزشي مبتني بر الگوي اعتقاد بهداشتي بر بهبود رفتارهاي پيشگيرانه از مصرف سيگار در دانش‌آموزان پسر سال سوم دبيرستان در شهرستان نوشهر بود. مواد و روش‌ها: اين پژوهش به روش مداخله‌اي (نيمه ­تجربي) بر روي 280 نفر از دانش‌آموزان پايه سوم دبيرستان‌هاي شهرستان نوشهر انجام‌گرفته است؛ كه به‌صورت تصادفي به دو گروه مداخله و كنترل تقسيم شدند. ابزار جمع‌آوري داده­ ها پرسشنامه محقق­ ساخته مشتمل بر 40 سؤال بر اساس الگوي اعتقاد بهداشتي (حساسيت، شدت، منافع، موانع درك‌شده و راهنما براي عمل) به همراه سؤالات در خصوص رفتارهاي پيشگيرانه از مصرف سيگار بود. داده­ها طي دو مرحله از طريق آزمون اوليه و 4 ماه بعد از مداخله برنامه آموزشي توسط آزمون ثانويه توسط آزمون‌هاي آماري توصيفي و استنباطي (آزمون كاي­ اسكوئر، آزمون تي مستقل و زوجي) از طريقSPSS 18 تجزيه‌و تحليل شدند. يافته­ ها: ميانگين نمرات در تمام سازه‌هاي الگوي اعتقاد بهداشتي در گروه مداخله بعد از مداخله آموزشي نسبت به قبل از اجراي برنامه آموزشي تفاوت معناداري داشت (p < 0.05). همچنين بين ميانگين نمرات به‌دست‌آمده از تمامي اجزاي الگوي اعتقاد بهداشتي بعد از اجراي برنامه آموزشي در گروه مداخله نسبت به گروه كنترل تفاوت معناداري مشاهده شد (0/05>p). نتيجه‌گيري: اجراي برنامه آموزشي مبتني بر الگوي اعتقاد بهداشتي بر بهبود رفتارهاي پيشگيرانه از مصرف سيگار در دانش‌آموزان مؤثر است. بنابراين، برنامه‌هاي پيشگيرانه از مصرف سيگار بايد از دوره دبيرستان و قبل از آن شروع شود.

Background and objective: Smoking is a common health problem which has involved many young people in the society. This study was done to assess the effect of a health education program considered based on the health belief model (HBM) to improve smoking preventive behaviors among 3rd-grade high school students in Nowshahr city, north of Iran. Materials and methods: This study was a quasi-experimental study in was performed on 280 male students of 3rd-grade high schools of Nowshahr city; they were randomly allocated into experimental and control groups. Data was collected through a researcher-made questionnaire including 40 questions based on health belief model (perceived susceptibility, perceived severity, perceived benefits and perceived barriers to smoking, and cues to action) and preventive behaviours of smoking. After data collection in the first phase, health educational intervention was implemented in the second phase. Data was analyzed using SPSS 18 with descriptive and inferential (Chi Square, independent t and pair t) tests. Results: The mean score of all HBM constructs in experimental group after applying health educational intervention compared with before the implementing the intervention was significantly different (p < 0.05). Moreover, the mean score of all parts of HBM constructs after the intervention was significantly increased in the experimental group compared with the control group (p < 0.05). Conclu sion: Implementing smoking preventive actions is effective on smoking preventive behaviors among high school students. Therefore, smoking prevention programs should be started before and during the high school period.