مقايسه ويژگي‌هاي ريختي و مولكولي جمعيت هاي رودخانه اي و درياچه اي ماهي Barilius mesopotamicus در حوضه آبريز دجله

Comparison of morphology and molecular characteristic lake and River populations of Barilius mesopotamicus in the Tigris basin

با توجه به فقدان اطلاعات در مورد ويژگي ­هاي ريختي و ژنتيكي ماهي كمياب B. mesopotamicus مطالعه­ اي با هدف فراهم آوردن اين اطلاعات براي اولين بار در ايران به اجرا درآمد، به همين سبب در پاييز سال 1391 جمعيت­­ هاي ماهي Barilius mesopotamicus از سه اكوسيستم متفاوت در حوضه دجله مورد مطالعه و مقايسه قرار گرفت. براي اين منظور نمونه ­هاي ماهي از دو رودخانه سيمره، چنگوله و درياچه سياه گاو صيد و 29 صفت ريخت­ سنجي به وسيله كوليس ديجيتال اندازه‌گيري و 7 صفت شمارشي به وسيله لوپ چشمي شمرده شدند. جهت مطالعه اختلاف ريختي بين گروه‌هاي مورد بررسي، نمونه­ ها با استفاده از مؤلفه‌هاي اصلي (PCA) و تحليل متغيرهاي كانوني(CVA) مورد تحليل قرار گرفتند. همچنين جهت مقايسه ژنتيكي و بررسي روابط تبارشناسي اين گونه از توالي ژن Cyt b استفاده گرديد. براساس نتايج آزمون هاي CVA و PCA جمعيت­ هاي رودخانه چنگوله و سيمره با جمعيت درياچه سياه گاو داراي اختلاف معني­ داري از لحاظ ريختي داشتند. اما در دارنگاره ترسيم شده به روش Maximum likelihood و Bayesian جمعيت هاي مورد مطالعه از لحاظ ژنتيكي از يكديگر تمايز نيافته و در يك خوشه قرار گرفتند. در مجموع مي­توان نتيجه گيري نمود كه تمايز ريختي جمعيت ها در مناطق مورد مطالعه بيشتر متاثر از عواملي محيط بوده و نقش عوامل ژنتيكي در اين زمينه محدودتر است.

Due to the lack information about morphological and genetic characteristic of B. mesopotamicus a study with the goal of providing this information for the first time in Iran. In the fall 2012, three populations of Barilius mesopotamicus in the Tigris basin were studied and compared. For this purpose, samples from Seimare, Changouleh and Siah-gav rivers were collected and their 29 morphometric characters were measured by a digital caliper and 7 meristic characteristics were counted under a stereomicroscopy. The morphological differences between the studied populations were analyzed using principal component (PCA) and canonical variables analysis (CVA). In addition, to compare the genetic and phylogenetic relationships of these populations, their Cyt b gene sequences were used. Based on the results, Changouleh and Seimare rivers populations showed significant differences with Siah-gav one in terms of morphological features. Based on the Maximum likelihood and Bayesian methods, the studied populations were not genetically differentiated from each other and therefore were clustered in a single clad. In general, it can be concluded that the morphological differences of the studied populations can be as result of environmental factors, and the role of genetic factors is limited.