مطالعه سير تكاملي حوزه «خدمات و منابع مرجع» با استفاده از طيف سنجي سال انتشار مآخذ

(Exploring the evolution of reference services literature using Reference Publication Year Spectroscopy (RPYS

هدف: با استفاده از تحليل مآخذ استنادي با تاكيد بر سال انتشار اين مآخذ، مي توان اهميت آثار پيشين را برشمرد و خاستگاه هاي تاريخي يك حوزه پژوهشي را آشكار نمود. در اين پژوهش، با روش طيف سنجي سال انتشار مآخذ، مهم ترين آثار تاريخي در حوزه خدمات مرجع مشخص شده است. روش: با استفاده از روش هاي رايج در حوزه علم سنجي و براي بررسي منابع تاريخي حوزه خدمات مرجع، داده هاي اوليه اين پژوهش از پايگاه استنادي اسكاپوس استخراج گشته اند. استفاده از يك راهبرد جستجوي جامع، منجر به بازيابي تعداد 5007 ركورد گرديد. سپس داده هاي اصلاح شده با استفاده از نرم افزارهاي RPYS.EXE و RPYSi/o كه مختص طيف سنجي سال انتشار مآخذ است، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته ها: توزيع تعداد مآخذ موجود در ركوردهاي حوزه خدمات مرجع بر اساس سال انتشار آنها نشان مي دهد كه اين حوزه در قرن نوزدهم شاهد جهش مهم در سال 1876 مربوط به اثر ساموئل گرين تحت عنوان «روابط فردي بين كتابداران و خوانندگان» بوده است. اين حوزه در قرن بيستم شاهد سه جهش بوده است كه به ترتيب در سال هاي 1964 براي اثر «سنجش و ارزيابي خدمات مرجع» تاليف روتشتاين، 1982 براي كتاب «مقدمه اي بر كار مرجع» اثر ويليام كتس، و 1986 اثر «اضطراب كتابخانه اي» تاليف ملون روي داده است. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در نشان دادن آثار مهم حوزه خدمات مرجع است كه از قرن نوزده به اين سو بيشترين استنادات را به خود جلب كرده اند.

Purpose: To identify major events in the development of Reference Services literature. Methodology: Reference Publication Year Spectroscopy (RPYS) technique is used. Initial data was obtained from the Scopus by scientometrics method. A comprehensive search strategy led to the retrieval of 5007 records. RPYS software was used to revise data. Excel application was used for visualization of findings. Findings: Distribution of publications throughout the 19th century revealed 1 peak in 1876 for “Personal Relations between Librarians and Readers by Samuel Swett Green. Three peaks were identified in the 20th century, respectively in 1964 (related to Rothstein, “The measurement and evaluation of reference service”), 1982 (related to Katz, W. A. “Introduction to reference work: Reference services and reference processes”), and 1986 (related to Mellon, C. A. “Library anxiety: A grounded theory and its development”). Originality/value: The value of the present research is for using RPYS to study historical roots of Reference Services literature. None of the few studies by bibliometric methods in the realm of Reference Services has investigated historical origins