تبلور جامعيّت فرهنگي و انديشه‌هاي عارفانه حافظ، در شعر او

Cultural Comprehensiveness Variation and Hafez Mystical Thoughts, in his Poetry

اصولاً هر هنرمند بخشي از حافظه قومي مردم روزگار خود را منعكس مي‌كند؛ اين حافظه جمعي متشكّل از همه فراز و نشيب‌هاي تاريخي، روحي و اعتقادي يك ملّت است و به تعبيري زنجيره ناكامي‌ها، كاميابي‌ها، عشق‌ها، حسرت‌ها آرزوها، دردها، و خلاصه، تمامي تكانه‌هاي روحي يك ملّت، در بستر تحوّلات تاريخي واجتماعي زمان مي‌باشد مثلاً: فردوسي، مظهر حافظه قومي ايراني در بُرهه تاريخي پيش از اسلام و حافظ، مظهر حافظه جمعي ايران در دوره اسلامي است. يعني شعر اين دو شخصيّت بزرگ، انبوهي از تجليّات بيروني و دروني روان ملّت ايران را در بطن خويش آينگي كرده‌ است، پس اين دو شاعر گرانقدر، از جامعيّت فرهنگي برخوردارند. حافظ غزل خيزابي و عارفانه مولانا را با غزل جويباري و عاشقانه سعدي، در هم آميخته، چاشني طنز را در آن ريخته و سرانجام غزل رندانه خويش را بر بلنداي ادبيّات غنايي ايران و جهان خوش نشانده است.

Basically, any artist reflects some part of ethnic memory of people in his time; this collective memory is composed of all the ups and downs of history, spiritual and beliefs of a nation and in a sense chain of failures, successes, loves, yearning, desires, pains, and in short all the spiritual impulses of a nation, is in the context of historical and social changes of time. For example: Ferdowsi embodies Iran's ethnic memory in the age of pre-Islamic history and Hafez embodies the collective memory of Iran in the Islamic period. It means that poems of these two great characters clarified a lot of internal and external manifestations of mental of Iranian nation in their heart. Then these two great poets include their cultural comprehensiveness. Hafez combined, Rumi's mystical Sonnets by Saadi romantic Sonnets, he entered humor into it which placed on top of his roguish Sonnets lyrical literature of Iran and happy world.