قياس يا ناز

Anology or Self-Olorification

ماجراي ابليس در تاريخ عرفان و تصوف اسلامي بسيار پرمناقشه و مخاطره‌آميز است. مسأله‌ي نافرمانيِ او در امر سجده بر آدم همواره موضوع بحث بسياري از عرفاي مسلمان بوده است. گروهي از بزرگان عرفان و تصوف ديدگاهي بر‌خلاف ديدگاه رايج درباره‌ي ابليس دارند و به دفاع از او و حتي تبرئه‌ي او پرداخته‌اند. در اين نوشته، با بهره‌گيري از اَسناد و منابعِ در‌دسترس، تفاوت‌ها و تشابه‌هاي آراء و افكار دو تن از آنان، مولانا جلال‌الدين بلخي و عين‌القضات همداني،درباره‌ي ابليس بررسي مي‌شود. نتيجه‌ي اين بررسي نشان مي‌دهد كه عين‌القضات همداني مبلّغ و گسترش‌دهنده‌ي نظريه‌ي دفاع از ابليس است و با دلايل عرفاني به تبرئه‌ي او پرداخته و او را مورد احترام و تكريم قرار مي‌دهد و در ستايش عمل او (عشق خالص به معبود و برنگشتن از حق و توجه‌ نكردن به غير او) دادِ سخن مي‌دهد. در مقابل، مولانا جز در موارد بسيار اندك ديدگاهي متفاوت با او دارد.مولانا در اغلب موارد ابليس را رانده‌شده‌ي درگاه الهي و دشمن ديرين انسان مي‌داند كه همواره در پي اغواي آدم و فرزندان اوست.

Satan adventure in Gnosticism is so disputative. His disobedience in prostrate to Adam is the important topic discussion of Muslem Gnostics. Sam of gnostic eminents have such different opinion towards him, not even defend him but they know him innocent. In this article, we study the view points of two Gnostics: Jalal Al Din Mohamad balkhi (Rumi) and Ein Al-ghozat Hamedani. Results of this study show us that Ein Al-ghozat issues the defence theory of Satan and proves it by Gnosticism causes. In contrast, Rumi has opposite opinion and knows him as exiled from divine court.