بررسي نقش بنتونيت، ايليت، هماتيت، زئوليت و كلسيت بر كاهش جذب فلزات سنگين در زمين هاي آبياري شده با پساب هاي آلوده در شهرستان تبريز

Role of bentonite, illite, hematite, zeolite, and calcite in decreasing of heavy metals adsorption by polluted wastewater in Tabriz city

تثبيت فلزات سنگين در محل با استفاده از اطلاح گرهاي معدني،روشي است كه جهت پاك سازي خاك هاي آلوده بسيار مورد توجه قرار گرفته است.بر اين اساس در پژوهش حاضر ،هدف اين است كه كارايي 5 نوع اصلاحگر معدني،جهت تثبيت فلزات سنگين موجود در خاك هاي كشاورزي اطراف شهرستان تبريز -كه با پساب هاي آلوده آبياري مي شوند-تعيين شود و اصلاح گر يا اصلاح گرهاي بهينه جهت اين مورد پيشنهاد گردد.به نيم گرم از 5 اصلاحگر كليست،ايليت،هماتيت،رئوليت و بنتونيت و 10 نمونه خاك گرفته شده از خاك هاي كشاورزي اطراف شهرستان تبريز محلول هاي حاوي عناصر كادميوم،سرب،نيكل،مس و روي اضافه گرديد. بعد از شرك كردن،،غلظت اين 5 عنصر با استفاده از دستگاه جذب اتمي اندازه گيري شد.و پس از انجام محاسبات درصد جذب فلزات تعيين گرديد و در نهايت اصلاح گرهاي بهينه در اين رابطه مشخص كرديدند.تفاوت آشكاري بين مواد اصلاح گر از لحاظ ميزان جذب 5 عنصر وجود داشت.به طوري كه بيشترين ميزان جذب عنصر كادميوم،نيكل و روي مربوط به كلسيت،بيشترين ميزان جذب عناصر سرب و مس مربوط به هماتيت،و براي هر 5 عنصر كمترين ميزان جذب مربوط به ايليت بوده است.كلسيت،زئوليت،بنتونيت و هماتيت ظرفيت جذب بالاتر معني داري در سطح 5 درصد براي عناصر كادميوم،نيكل و روي نسبت به تمام خاك هاي مورد آزمايش داشتند.در مورد سرب،بالاترين ميزان جذب توسط اصلاح گرهاي كلسيت و هماتيت(بدون تفاوت معني دار با همديگر)انجام گرفت.كلسيت ،هماتيت و زئوليت بالاترين ميزان جذب مس را داشتند در حالي كه بيشترين ميزان جذب اين عنصر با اختلاف معني دار با دو ماده اصلاحي ديگر،توسط هماتيت انجام گرفت.دو اصلاح گر كلسيت و هماتيت مشترك بين 5 اصلاح گر بودند كه در صورت اضافه شدن به 10 نوع خاك مورد آزمايش در اين پژوهش،توانستند در سطح 5 درصد اختلاف معني دار،باعث افزايش معني دار ظرفيت جذب 5 آلاينده كادميوم،مس،روي،نيكل و سرب شوند و بدين وسيله كاهش جذب و انباشت عناصر ياد شده در گياهان زيركشت مناطق كشاورزي اطراف شهرستان تبريز را موجب گرديد.

Heavy metals fixation in-situ by using inorganic amendments , is a method for remediation of polluted soils. The goal of this research is to determine 5 kinds of amendments feeiciency for heavy metals fixation of waste-water-irrigated soils in around of Tabriz city and to suggeste the best amendment/amendments. solutions containing CD, Pb< Cu, Ni, and Zn were added to 0.5 gram of 5 amendments including calcite, hematite, zeolite, illite, and bentonite; and 10 soil samples from around of Tabriz city. After shaking, these 5 element concentrations were determined in filtered solution by using atomic absorption instrument. Retention capacity percentages of these elements were ca;culated and by using dankan method, the best amendments were determined. There were sharp differnences of heavy metals retention between amendments. Calcite had the highest retention of Cd, ni, and Zn; hematite the highest one of Cu and Pb; and the least one was for ilite. Calciye, zeolite, bentonite, and hematite had significant (in 5 % level) higher retention capacities of Cd, Ni, and Zn in compared to 10 the soil samples. The highest retention capacities was done by calcite and hematite (without significant differences) for Pb. Calcite hematite, and zeolite had the highest retention of Cu. However, the highest retention was done by illite with significant difference with other 2 amendments. The retention capacities of calcite and hematite amendments for the 5 elements were higher than all 10 the soil samples in 5 % level and can cause low uptake and accumulation of these elements in agricultural crops of polluted soils of around of Tabriz city