تحليل عوامل موثر بر ناپايداري اراضي كشاورزي استان آذربايجان شرقي (مورد مطالعه، شهرستان ملكان)

Analyzing factors affecting unsustainably of agricultural lands in East Azerbaijan Province (case of Malekan County

ناپايداري اراضي كشاورزي در سال‌هاي اخير بسيار مورد توجه قرار گرفته است. بنابراين، نياز است تا عوامل ناپايداري اراضي كشاورزي در نظام‌هاي مختلف مديريت زمين ارزيابي شوند. شناخت اين عوامل براي تدوين سياست­ ها و برنامه­ هاي مناسب جهت دستيابي به كشاورزي پايدار ضرروي است. بر اين اساس، هدف پژوهش حاضر تحليل عوامل مؤثر بر ناپايداري اراضي كشاورزي گندمكاران شهرستان ملكان مي­ باشد. حجم نمونه از طريق فرمول كوكران 162 نفر برآورد شد و نمونه ­ها به روش تصادفي چند مرحله اي با انتساب متناسب انتخاب گرديدند. ابزار تحقيق پرسشنامه ­اي بود كه روايي آن از طريق پانل متخصصين ترويج و آموزش كشاورزي و كارشناسان جهاد كشاورزي شهرستان ملكان مورد تأيد قرار گرفت. پايايي پرسشنامه نيز از طريق انجام پيش آزمون و محاسبه آلفاي كرونباخ 0/71 تاييد شد. داده‌هاي گردآوري شده با نرم ­افزار SPSS 21 تحليل شد. نتايج حاصل از تحليل عاملي نشان داد كه 6 عامل با نام‌هاي: ويژگي­هاي آب و خاك، اقليم نامناسب، فقر اقتصادي كشاورزان، نهاده ­هاي شيميايي، ضعف دانش فني و ساختار زمين كه مجموعاً 16 متغير را در بر­گرفته است؛ بيش از 71 درصد واريانس ناپايداري اراضي كشاورزي را در ناحيه مورد مطالعه تبيين مي ­كنند.

Unsustainably of farmland has received much attention in recent years. Hence, there is a need to assess the unsustainably factors of different land management systems. Understanding these factors is critical to formulate appropriate policies and programs to achieve sustainable agriculture. Therefore, this research aimed to analyses the factors affecting unsustainably of agricultural lands within wheat farmers in Malekan County. Sample size was estimated by using Cochran formula (n=162). Samples have been selected by stratified random sampling method. Validity of the questionnaire was confirmed by a panel of agricultural extension and education professionals and some experts from Jihad-e Keshavarzi Management of Malekan County. The reliability of the questionnaire was confirmed based on pilot study and calculating Cronbach's alpha coefficient was 0.71. The collected data was analyzed by SPSS21. The results of factor analysis showed six factors named: characteristics of water and soil, inappropriate climate, economic poverty of farmers, chemical inputs, weakness in technical knowledge and the structure of land, explained more than 71 percentage of variance of unsustainably of agricultural lands in study area.