تحليل پايداري سياست هاي كلان و بخشي كشاورزي در برنامه‌هاي پنج‌ساله جمهوري اسلامي ايران

Analysis the Sustainability of Macro and Sectorial Agricultural Policies in Five-year Plans of the Islamic Republic of Iran

اتخاذ سياست­هاي مناسب پايدار محور براي دستيابي به كشاورزي پايدار از اهميت بسياري برخوردار است. بنابراين، وجود برخي مصاديق ناپايداري در كشاورزي كشور ممكن است به دليل كم توجهي به موازين پايداري در سياستگذاري براي توسعه كشاورزي باشد. در اين چارچوب، هدف مقاله حاضر تحليل وضعيت پايداري در سياست­هاي كلان و بخشي كشاورزي جمهوري اسلامي ايران است. براي واكاوي سياست­ها از روش پژوهش تحليل محتوا و جهت اولويتبندي برنامه‌هاي توسعه از مدل تصميم‌گيري مجموع وزني سلسله مراتبي (HAW) و روش وزن‌دهي آنتروپي شانون استفاده شد. نتايج نشان داد كه سياست­هاي كلان ملي شامل قانون اساسي، سند چشم‌انداز 1404 و سياست­هاي آن و سياست­هاي برنامه‌هاي توسعه، به لحاظ انديشهاي، همسو با تحولات علمي، از حركت نخستين در راستاي پايداري برخوردار هستند. در اسناد برنامه‌هاي توسعه ايران، مفهوم توسعه پايدار از برنامه دوم مطرح شد. از نظر پايداري­ گرايي برنامه پنجم در اولويت اول و سپس برنامه‌هاي چهارم، دوم، سوم و اول قرار داشتند. بنابراين، روند توجه به پايداري در برنامه‌ها تقريباً صعودي است. بر اساس اوزان محاسبه شده، توجه به ابعاد مختلف اقتصادي، اجتماعي و محيطي يكسان نبوده و بعد محيطي در مقايسه با ابعاد اقتصادي و اجتماعي از اهميت كمتري برخوردار بوده است. اين امر نشانگر پاردايميك نشدن معماري پايداري در توسعه كشاورزي است.

Making appropriate sustainable –oriented policies to achieve sustainable agriculture is very important. So, the agricultural unsustainability in Iran may be caused by limited attention to the principals of sustainability in agricultural development policy making. Accordingly, the purpose of this study is to analyze the sustainability of macro and sectorial agricultural policies of Islamic Republic of Iran. Content analysis research method was used for analyzing the policies. Hierarchical Additive Weighting method (HAW) of decision making models and Shannon entropy weighting method were used to prioritize the five-year development plan. The results show that the national macro policies including constitutional law, Iran outlook 1404 and its policies and the policies of five-year development plan have moved toward sustainability in thought. Sustainable development concept has been introduced from Iran’s second development plan. In terms of the sustainability orientation of development plans, the fifth plan is in first priority and then there are forth, second, third and first plan. Thus the trend has been almost growing, Based on the calculated weights, the importance of various dimension of sustainability has been not the same and in comparison with economic and social dimensions, the environmental dimension has been less important. So the sustainability has not been accepted as an agricultural development paradigm.