ازخواني امثال و حكم به منظور بازيابي واژه ها و اصطلاحات معماري و شهرسازي

An Investigation of Urban and Architectural Terms in Amsal-o-Hekam

معماري، ظرف زندگي است و زندگي بشر در همه صورت هاي آن جز در معماري تجلي نمي يابد. معماري نيز متقابلاً در زندگي نمود يافته است و از همين رو واژگان معماري، چه در سخن اديبانه و چه در كلام غير اديبانه (يا اصطلاحاً عاميانه) همواره به كار مي رود؛ لذا، ادبيات عامه نيز، بخشي مهم از ادب پارسي است كه شايسته جست و جو براي يافتن واژه هاي معماري و شهرسازي است و دقيقاً از اين ديدگاه، ادبيات عامه براي يافتن واژه هايي كه نزد مردم و جامعه زنده بوده و كاربرد داشته اند، مرجعي مطمئن تر از ادب كلاسيك و درباري (ادب رسمي) است. در اين مقاله، تلاش شده ضمن بازخواني كتاب امثال و حكم، تاليف علي اكبر دهخدا به بازيابي واژه هاي معماري و شهرسازي در بخش مهمي از ادبيات عامه پرداخته و توجه پژوهندگان ادب و معماري را به اين گنجينه ارزشمند جلب نماييم. اين جست و جو، نخست برحسب حروف الفبا انجام شد و در مرحله اي ديگر، به صورت تحليلي بررسي گرديد. نخستين بخش اين تحليل، به افعال و تركيبات فعلي اختصاص دارد. بخش دوم، در شش قسمت، به واژه هاي مرتبط با معماري توجه دارد؛ و بخش سوم، به فضاها و عناصر شهري مي پردازد. مطالعه حاضر نشان مي دهد كه برخي افعال و تركيبات فعلي زيبا مي توانند كاربرد بيشتري يافته و بعضاً جايگزين برخي واژه هاي بيگانه شوند؛ همچنين، در امثال و حكم تقريباً تمامي وجوه گوناگون معماري از اجزا و عناصر معماري، سازه اي و تاسيساتي گرفته تا برخي كيفيت هاي مهندسي و معماري و نيز فضاها و عناصر شهري مورد توجه و اشاره قرار گرفته است.

Architecture is the container for life and all aspects of human life could be manifested in architecture; as a result، many urban and architectural terms can be found in literary or common speech. This study is an attempt to examine the use of urban and architectural terms in Persian folk literature by focusing on Dehkhoda’s Amsal-o-Hekam. In the first step the research was conducted in alphabetical order; it then assumed analytical approach. The first section of this analysis refers to verbs and verbal combinations. The second and third sections concentrate on architectural and urban words and terms. The study shows that some of the beautiful architectural verbs and verb combinations can be used more frequently today and can also replace some foreign terms. Almost all different aspects of architecture such as urban and architectural terms can be traced in Amsal-o-Hekam as well.