معاني نمادين ماه در اسطوره ها و ايران باستان و بازتاب آن در انديشه مولانا جلال الدين بلخي

The Symbolic Meaning of Moon in the Myths of Ancient Iran and its Reflection in the Thoughts of Molana

اين مقاله به منظور بررسي نمادين، مقام و موقعيت ماه در ميان مردم ايران زمين از ديرباز و بازتاب اسطوره ايي آن در انديشه ي مولانا است كه با روش كتابخانه اي نگاشته شده است. سعي شده كه پس از استخراج كاربردهاي گوناگون ماه در غزليات و مثنوي مولانا، همچنين كاربردهاي نمادين ماه در اسطوره ها با استفاده از روش تحليل محتوا به طبقه بندي، توصيف و بازتاب معاني نمادگونه ماه به صورت هاي مختلف و تاثير كاربرد آن در انديشه مولانا پرداخته شود. يكي از نتايج مهم اين بررسي اين است كه نمادها برآموزه هاي ديني، فرهنگي و اساطيري نقشي بنيادين دارد و در مفاهيم ويژه اي كه مولانا در اين زمينه از آنها ارائه مي كند، نقش و تاثير فوق العاده اي گذشته است؛ بنابراين، برخي از برداشت هاي مولانا از كاربرد واژه ماه، كاملاً ابداعي و نتيجه تراوشات ذهني اوست و برخي ديگر در سنت هاي فرهنگي ريشه دارد. بنابراين شكل گيري مفاهيم نمادين ماه از يك سو از جهان بيني خاص مولانا و برداشت هاي شخصي و ابداعات او سرچشمه مي گيرد و از سوي ديگر برگرفته از آشنايي او با مفاهيم، ادبيات، انديشه هاي كهن و اسطوره اي ايران زمين است.

This study examines the symbolic meaning of moon in the myths of ancient Iran and its reflection in the thoughts of Molana. Based on the different usages of the concept of moon in Molana’s Mathnavi and his sonnets، and also regarding the diverse symbolic meaning of moon in myths، the present study categorizes، describes and reflects the symbolic meaning of moon and its influence on Molana’s thoughs. It is concluded that symbols have played an important role in religious، cultural and mythological teachings، and have greatly influenced Molana in providing specific meanings for them. Therefore، some of these meanings related to moon are original to Molana himself، while others originate from cultural traditions.