سياست‌هاي كليدي تأمين مالي سلامت با رويكرد انباشت و تسهيم ريسك براي ارتقاي نظام‌هاي سلامت در كشورهاي فقير و درحال‌توسعه: مناطق آفريقا و مديترانۀ شرقي (مناطق WHO)

Key Health Financing Policies with Approach Risk-Sharing to Promote Health Systems in Poor and Developing Countries; Africa and Eastern Mediterranean (WHO) Regions

سياستگذاران سلامت در سراسر جهان بر اهميت تضمين مراقبت هاي بهداشتي مناسب براي همه تأكيد دارند. يكي از موانع مهم براي اهداف تأمين، حفظ و ارتقا در نظام هاي سلامت، هزينه‌هاي رايج و اغلب گرانبها براي مراقبت هاي سلامت نسبت به درآمد افراد (و يا سرانۀ توليد ناخالص داخلي) است و نياز به چنين مراقبت‌هايي اغلب نامطلوب است. بنابراين سياست‌هاي تأمين مالي سلامت در جهان، مكانيزم‌هاي انباشت و تسهيم ريسك (در تأمين مالي و يا مخارج سلامت در حوزه هاي بهداشت و پيشگيري، درمان و ارتقاي سلامت جامعه) براي محافظت از مردم از اين مانع مهم به مراقبت‌هاي بهداشتي و ارتقاي مراقبت هاي سلامت، اغلب با توجه ويژه به فقرا و افراد كمدرآمد در مناطق آفريقا و مديترانه شرقي (EMRO) به‌عنوان استراتژي كليدي مطرح ميكند (1). دستاوردهاي سلامت در بهبود شاخص هاي سلامت مانند كاهش انواع مرگ‌ و مير (كودكان، نوزادان، مادران و حتي بزرگ‌سالان) و همچنين افزايش اميد به زندگي (در بدو تولد و يا در سن 60 سالگي) در جهان ناشي از عوامل متعددي از جمله افزايش سطح آموزش و سواد افراد (به‌ويژه مادران)، افزايش سهم سلامت از توليد ناخالص داخلي و ساير عوامل اجتماعي و اقتصادي است. اما اين دستاوردها در دنيا با افزايش چشمگيري در هزينه‌هاي بهداشتي همراه است؛ به‌طوري كه از پيامد هاي بار اصلي مالي رشد فزايندۀ مخارج كمرشكن سلامت، باعث شده است بيماران مجبور به پرداخت مستقيم (از جيب) بيشتر براي درمان شوند و اين مسئله منجر به سقوط بسياري از مردم (حدود 1/3ميليارد نفر) به زير خط فقر ميشود. چنين موضوعي به‌ويژه در كشورهاي فقير و درحال‌توسعه با سطوح درآمد پايين بيشتر ديده ميشود (2). يكي از فاجعه ترين و پيچيده‌ترين چالش‌هايي كه بسياري از كشورهاي كم‌درآمد و يا كمتر از درآمد متوسط با آن مواجه مي شوند، چگونگي تأمين مالي و فراهم كردن مراقبت‌هاي سلامت براي بيش از حداقل يك ميليارد نفر از فقرا كه در كشورهاي فقير (مثل آفريقا) و كشورهاي كم درآمد (مناطق مديترانۀ شرقي) زندگي مي‌كنند، است. بيش از 80٪ (در سال 1995) و 65٪ (در سال 2014) از كل هزينه‌هاي خصوصي مراقبت‌هاي سلامت در كشورهاي كم‌درآمد از طريق پرداخت هاي مستقيم جيب از سوي بيماران (Out-off-Pocket) تأمين مي‌شود (WHO Data، 2016). مطالعات انجام‌شده در چندين كشور نشان مي‌دهد كه هزينه‌هاي پزشكي (دارو و تجهيزات) بسيار بالا، علت عمدۀ هزينه‌هاي سلامت فاجعه‌بار و كمرشكن (Health Catastrophic Expenditure) بخش سلامت در اكثر كشورهاي فقير است (3).