پديد آورندگان :
رﺟﺒﯿﺎن، ﻣﺮﯾﻢ داﻧﺸﮕﺎه ﮔﯿﻼن , اﺻﻐﺮي، ﺟﻌﻔﺮ داﻧﺸﮕﺎه ﮔﯿﻼن - ﮔﺮوه زراﻋﺖ و اﺻﻼح ﻧﺒﺎﺗﺎت , اﺣﺘﺸﺎﻣﯽ، ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ داﻧﺸﮕﺎه ﮔﯿﻼن - ﮔﺮوه زراﻋﺖ و اﺻﻼح ﻧﺒﺎﺗﺎت , ﯾﻌﻘﻮﺑﯽ، ﺑﯿﮋن ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﺮﻧﺞ ﮐﺸﻮر - ﺑﺨﺶ ﮔﯿﺎه پزشكي
كليدواژه :
افت نسبي عملكرد , انتخاب غير مستقيم , توانايي رقابتي , مديريت تلفيقي علف هاي هرز
چكيده فارسي :
به منظور ارزيابي توان رقابتي ژنوتيپهاي برنج با علف‌هاي‌هرز در سيستم كشت مستقيم و تعيين صفات مرتبط با آن، آزمايشي در سال زراعي 96-95 در ﻣﺆسسه تحقيقات برنج كشور واقع در شهرستان رشت انجام گرفت. آزمايش به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. كرت هاي اصلي شامل دو سطح مديريت علف‌هرز (رقابت كامل تحت شرايط جامعه طبيعي علف‌هاي‌هرز و عاري از علف هرز) و كرتهاي فرعي شامل 10 ژنوتيپ برنج (هاشمي، آبجي بوجي، تازه حسني، گيلانه، شيرودي، صالح، RI18430-1، RI18430-60، RI18430-72 و RI18430-77) بودند. نتايج نشان دهنده تفاوت ژنوتيپ‌ها از نظر توانايي رقابت با علف هاي‌هرز بود. تحت شرايط عاري از علف‌هاي‌هرز، ميزان عملكرد دانه از 3293/5 در رقم صالح تا 6796/1كيلوگرم در هكتار در رقم شيرودي متغير بود. تحت شرايط رقابت كامل علف‌هاي‌هرز نيز عملكرد دانه از 260/6 در لاين RI18430-72تا 2/1291 كيلوگرم در هكتار در رقم هاشمي ثبت شد. تغييرات زيست توده علف‌هاي‌هرز در مرحله گل دهي از 153/53 تا 212/63 گرم در مترمربع بود كه بالاترين و پايين‌ترين ميزان آن به‌ترتيب در رقم آبجي‌بوجي و شيرودي مشاهده شد. متوسط افت نسبي عملكرد به واسطه رقابت با علف‌هاي‌هرز از 73/55 تا 94/1 درصد در ميان ژنوتيپهاي مختلف، متغير بود. نتايج همچنين نشاندهنده وجود همبستگي مثبت معنيدار ميان توانايي رقابتي و عملكرد دانه بود. ارقام هاشمي، شيرودي و لاين RI18430-60 با دارا بودن بالاترين توانايي رقابتي و عملكرد دانه (مبناي انتخاب مستقيم تحت شرايط رقابت كامل) ميتوانند در برنامه هاي مديريت تلفيقي علف هاي‌هرز به منظور كاهش مصرف علف‌كش‌ها به كار روند. بر مبناي نتايج به دستآمده، رشد اوليه (بنيه)، شاخص سطح برگ، زيست توده و ارتفاع بوته، صفاتي هستند كه همبستگي مثبت معني داري با توان رقابتي داشته و از اين رو مي توانند به عنوان معياري جهت تشخيص و انتخاب غيرمستقيم ارقام داراي توان رقابتي بالا مورد استفاده قرار گيرند.
چكيده لاتين :
In order to evaluate the competitive ability of rice genotypes against weeds in direct seeding system and determination the traits that may confer such attributes, field experiment was conducted at Rice Research Institute of Iran in Rasht during 2016-17 cropping season. The experiment was laid out in a split plot based on randomized complete block design with three replications. The treatments included two levels of weed management (weedy (under natural weed flora) and weed-free) as the main plots and ten rice genotypes (Hashemi, Abjiboji, Tazeh Hasani, Gilaneh, Shiroodi, Saleh, RI18430-1, RI18430-60, RI18430-72, RI18430-77) as subplots. The results showed genotypic differences in competitive ability against weeds. Under weed- free conditions, grain yield varied from 3293.5 in Saleh to 6796.1 kg.ha-1 in Shiroodi. Under weedy conditions, grain yield was also registered from 260.6 in breeding line RI18430-72 to 1291.2 kg.ha-1 in Hashemi. The highest and lowest amounts of weed biomass at flowering were also observed in Abjiboji and shiroodi, respectively. Average yield loss due to weed competition ranged from 73.55 to 94.1% in different rice genotypes. The results also indicated a positive significant correlation between competitive ability and grain yield, so Hashemi, Shiroodi and the breeding line RI18430-60 having the highest competitive ability against weeds and also grain yield (the basis for direct selection under weedy condition) can be applied in integrated weed management programs to reduce herbicide use. The study revealed that early growth (vigor), leaf area index, crop biomass and height had significant positive correlation with competitive ability and hence, can be used as useful indirect selection criteria of genotypes with high competitive ability.
