توزيع فراواني فقرآهن و عوامل مرتبط با آن در اهداكنندگان پايگاه انتقال خون يزد، سال‌هاي 82- 81

The frequency of iron deficiency and the relevant factors in blood donors of Yazd Blood Center

سابقه و هدف ‌ فقرآهن از مهم‌ترين مشكلات اهداكنندگان خون است و كم‌خوني فقرآهن عامل اصلي محدوديت دفعات اهداي خون در اهداكنندگان مستمر مي‌باشد. وضعيت فقرآهن در اهداكنندگان خون كشور ما مشخص نيست. بررسي فعلي با هدف تعيين توزيع فراواني فقرآهن و عوامل مرتبط با آن در اهداكنندگان خون پايگاه انتقال خون يزد انجام شد . مواد وروش‌ها مطالعه از نوع توصيفي بود. از بين مراجعيني كه براي اهداي خون پذيرش شده بودند، 337 نفر به روش تصادفي انتخاب شده و آزمايش‌هاي هموگلوبين ، آهن ، درصد اشباع ترانسفرين و فريتين بر روي نمونه خون آنها انجام شد. نتايج با استفاده از آناليز آماري كاي‌دو (Chi-square) ، تحليل واريانس يك طرفه (Anova) و آزمون دقيق فيشر (Fisher's exact test) تجزيه و تحليل شد. يافته‌ها نتايج اين بررسي نشان داد؛ فراواني اهداكنندگاني كه دچار كمبود ذخاير آهن بودند با افزايش دفعات اهدا افزايش داشت (0/0001=p ). به‌طوري‌كه 100درصد زنان و 48 درصد مردان اهداكننده مستمر بر اساس شاخص فريتين كاهش ذخاير آهن داشتند. 78 درصد خانم‌هاي اهداكننده مستمر و 28 درصد مردان اهداكننده مستمر دچار فقرآهن بودند و كم‌خوني فقرآهن در16 درصد مردان و 55/6 درصد زنان اهداكننده مستمر ديده شد. يك نوبت اهداي خون در خانم‌ها منجر به افزايش فراواني فقرآهن شد (p<0.05 ) درحالي‌كه شيوع فقرآهن تنها در مردان اهداكننده مستمر افزايش معني دار نشان داد (p<0.05). نتيجه گيري درصورتي‌كه ذخاير آهن اين افراد جبران نشود با ادامه اهداي خون به‌دليل ايجاد كم‌خوني فقرآهن از اهداي خون‌هاي بعدي معاف مي‌شوند. بنابراين آموزش اهداكنندگان در مورد فقر آهن و استفاده از تركيبات مكمل آهن براي اهداكنندگان مستمر و خانم‌هاي اهداكننده‌اي كه در سنين باروري هستند و حداقل يك بار اهداي خون داشته‌اند توصيه مي‌شود.

Background and Objectives Iron deficiency is a common problem in blood donors and iron deficiency anemia is an important factor limiting the number of donation attempts in regular donors. Limited data is available on the iron status of Iranian donors. Therefore, this study was conducted to evaluate the frequency of iron deficiency and the relevant factors in donors at Yazd Blood Transfusion Center. Materials and Methods 337 persons accepted for blood donation in 2003 were selected randomly. Hemoglobin, serum iron, transferrin saturation and ferritin levels were measured. Then, Chi-square, ANOVA, and Fisher exact test were used for data analysis. Results Results showed that the frequency of reduction in iron stores increased as the number of donations raised (p=0.0001). Reduction in iron stores happened among all regular female donors (100%) and 48% of regular male blood donors. The frequency of iron deficiency in these two groups was 78% in the former and 28% in the latter , while the frequency of iron deficiency anemia was 55.6% and 16% respectively. The frequency of iron deficiency raised in women who had donated only once (p<0.05), while it raised significantly only in male regular blood donors (p<0.05). Conclusions Increase in the number of donations in the absence of iron supplementation leads to iron deficiency anemia, thus resulting in loss of regular donors because of increased deferral rate. It is therefore recommended that blood donors be informed about iron deficiency and the use of iron supplementation for regular blood donors and women of childbearing age who donate a unit of blood.