حكومت اشعث بن قيس در آذربايجان(25-36ق)

Al-Ash'ath ibn Qays's Rule in Azerbaijan (25-36 AH)

آذربايجان پس از جنگ نهاوند فتح شد، اما شورش‌هاي پياپي مردمان آن و مجاورت اين منطقه با قفقاز و گيلان، اهمّيت آذربايجان و لزوم حضور نظامي در آن را براي اعراب نشان داد. اشعث بن قيس هم از جمله فرماندهاني بود كه در فتوحات آذربايجان حضور داشت و از جانب عثمان به حكمراني آذربايجان منصوب شد و تا اوايل خلافت حضرت علي در اين منصب باقي ماند. هدف پژوهش حاضر با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي و با تكيه بر متون كتابخانه ­اي، ارزيابي انتخاب اشعث به حكمراني آذربايجان و اقدامات او در اين منطقه است. اين پژوهش درصدد پاسخ دادن به اين پرسش ­ها است كه چرا اشعث به حكمراني آذربايجان منصوب شد؟ زمينه‌هاي مهاجرت اعراب به آذربايجان و نتايج آن در دورۀ حكمراني اشعث چه بود؟ حضرت علي چرا و چگونه اشعث را از امارت اين منطقه عزل كرد و واكنش او چه بود؟ يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد؛ اشعث به علت پيوند نزديك با عثمان به حكمراني آذربايجان منصوب و زمينه‌ساز مهاجرت اعراب به اين منطقه و گرايش مردم آن به اسلام شد. با رسيدن حضرت علي به خلافت، چون اشعث با او بيعت نكرد و در بيت‌المال آذربايجان دست‌اندازي كرده بود، از امارت عزل شد.

Azerbaijan was conquered after the Battle of Nahavand, but the successive rebels of its people and its proximity to the Caucasus and Gilan showed the significance of Azerbaijan and the need for military presence in it for the Arabs. Al-Ash'ath ibn Qays was one of the commanders who was present in the conquests of Azerbaijan and was appointed by Uthman as the ruler of Azerbaijan and remained in the position until the beginning of Ali's caliphate. The aim of the present study was to evaluate Al-Ash'ath’s appointment as the ruler of Azerbaijan and its measures in this region using a descriptive-analytical method and library texts. The present research attempts to answer the following questions: why was Al-Ash'ath appointed to rule Azerbaijan? What were the areas of Arab migration to Azerbaijan and its consequences during the rule of Al-Ash'ath? an‎d why and how Imam Ali dismissed Al-Ash’ath from the emirate of this region and what was his reaction? Findings of the research show that Al-Ash'ath was appointed as the governor of Azerbaijan due to the close connection with Uthman and created the basis for the migration of Arabs to this region and its tendency towards Islam. As Imam Ali came to the Caliphate, because Ash'ath did not swear allegiance to him, and had fled in Azerbaijan, he was dismissed from the Emirate.